ARCHEION

22 KAZIMIERZ KOZŁOWSKI
społecznego i kształtowania opinii społecznej w przeszłości. Te wątki tematyczne
są interesujące i ważne również dla nas — dla mnie i moich kolegów,
zajmujących się problematyką komunikacji społecznej, kulturą pisma i książki
w średniowieczu” 3 .
Prof. Potkowski — co wynika także z cytowanego wyżej fragmentu listu
— dobrze orientował się w dziejach Pomorza Zachodniego, a szczególnie
fascynowały go źródła i literatura dotycząca tego regionu. Dał temu wyraz
m.in. w dwóch, przygotowanych na moją prośbę, wystąpieniach na spotkaniach
z nauczycielami historii regionu w cyklu „Regiony w dziejach Polski —
Pomorze Zachodnie”. Konferencje na ten temat (a było ich 10), organizowane
staraniem Archiwum Państwowego w Szczecinie, Polskiego Towarzystwa
Historycznego i Kuratorium Oświaty w Szczecinie, odbyły się w latach 90.
XX w. Plonem tych spotkań jest obszerna praca pod redakcją Pawła Bartnika
i Kazimierza Kozłowskiego pt. Regiony w dziejach Polski — Pomorze Zachodnie
w tysiącleciu (Szczecin 2000). W książce tej prof. Potkowski zamieścił
artykuł pt. Obraz wczesnodziejowego Pomorza w historiografi i polskiej.
W tym obszernym tekście napisał m.in., że historię polskich badań nad dziejami
Pomorza Zachodniego porównać można do stopniowego odkrywania nieznanego
lądu, choć nieodległego: „Było to odkrywanie dziejów kraju bliskiego
sąsiedztwa powiązanego z Polską wieloma więzami — przede wszystkim więzami
pokrewieństwa etnicznego, a także różnorakimi kontaktami politycznymi,
kulturalnymi, dynastycznymi. Bliskość geograficzna i etniczna, splatanie
się dziejów polskich i pomorskich były powodem zrozumiałego zainteresowania
historyków polskich przeszłością Pomorza Zachodniego. Jednakże nie bez
wpływu na rozwój polskich badań dziejów pomorskich były prace historyków
niemieckich i historyków regionalnych pomorskich, zwłaszcza XIX wieku
i pierwszej połowy naszego stulecia” 4 .
Po omówieniu dorobku historyków niemieckich i pomorskich autor zaprezentował
informację odnoszącą się do dorobku historiografii polskiej, zaczynając
jednak od przypomnienia postaci literata Jana Potockiego (1761–1815), autora
znanej powieści przygodowej pt. Rękopis znaleziony w Saragossie. Ten pisarz
i podróżnik, prowadząc rozległe badania nad dziejami Słowian, odbył podróż do
Meklemburgii w poszukiwaniu śladów materialnych Obotrytów i Wieletów (Luciców).
Potocki upowszechnił także w swojej twórczości kroniki niemieckich
autorów, Thietmara (XI w.) i Helmolda (XII w.), dotyczące religii pogańskich
Słowian połabskich. W dalszej narracji autor prezentuje syntetycznie dorobek
takich polskich badaczy, jak: Jan Papłoński, Adolf Pawiński, Wilhelm Bogu-
3
List prof. Edwarda Potkowskiego do Jubilata, „Szczeciński Informator Archiwalny” 2014,
nr 23, s. 15–16.
4
E. Potkowski, Obraz wczesnodziejowego Pomorza w historiografii polskiej [w:] Pomorze Zachodnie
w tysiącleciu, s. 77–78.