ARCHEION

594 OMÓWIENIA I RECENZJE
Propozycja struktury opisu zespołu archiwalnego WSR w Poznaniu przedstawiona
na schemacie nr 10 (s. 305) przedstawia bardzo dobre założenia. Analizując
jednak całość dokumentacji, łącznie z niezachowaną jej częścią, proponowałbym
wyłączyć kopie wyroków z serii akt spraw karnych, a samą serię nazwać
„Akta spraw sądowych”. Wątpliwości budzi też nazwa: „pomoce kancelaryjne”.
W wypadku sądów repertoria i wykazy stanowią raczej urządzenia ewidencyjne,
w których rejestruje się sprawy karne oraz czynności w ich ramach prowadzone.
Tylko skorowidze stanowią faktyczną pomoc kancelaryjną. Proponowałbym
zamienić nazwę serii z „Pomoce kancelaryjne” na „Dokumentacja sądowa”. Do
tej serii włączyłbym właśnie kopie wyroków oraz pozostałą dokumentację. Mam
tu na myśli pisma w sprawach karnych nienależące do tych spraw, terminarze
sądowe, protokoły posiedzeń niejawnych czy wokandy, a także wiele innego
rodzaju dokumentacji WSR, niezachowanej (lub może nieodkrytej). Dodałbym
także do akt administracyjnych niezachowane akta o charakterze gospodarczo-
-finansowym. W ten sposób przedstawiona struktura odpowiadałaby bardziej nie
tylko charakterowi dokumentacji (każda grupa pozostaje jednolita pod względem
treściowym), ale także zmiennym procesom aktotwórczym, które nadawały
jej charakter fizyczny. Akta spraw sądowych tworzone są generalnie w obrębie
kancelarii sędziowskich w typowy dla sądownictwa sposób, dokumentacja sądowa
powstaje w trakcie obsługi tych kancelarii przez sekretariat sądu w procesie
rejestrowania czynności procesowych w odpowiednich środkach ewidencyjnych
(rejestry wyroków, wokandy, repertoria, wykazy) i pomocach kancelaryjnych
(skorowidze, wykazy), a akta administracyjne tworzone są w oparciu o „zwykły”
dziennikowy system kancelaryjny, w którym dokumentacja łączona jest
w obrębie teczek kancelaryjnych niezwiązanych bezpośrednio z działalnością
merytoryczną kancelarii sędziowskich, a jedynie ich obsługą administracyjno-
-gospodarczą, tj. z zapewnieniem środków trwałych, obsady personalnej, zakwaterowania,
form urzędowania itp. Takie przedstawienie struktury opisu zespołu
czy nawet, idąc dalej, podziału zespołu archiwalnego na serie można zastosować
szablonowo, czyniąc niewielkie korekty (np. dodając serię akt zażaleń „Z” lub
zamieniając nazwę serii „Sr” na: „Akta spraw karnych”) w zespołach wszystkich
sądów wojskowych z okresu PRL. W wypadku WSR w Poznaniu, nawet przy
rezygnacji z niektórych klas w ramach serii, otrzymujemy alternatywny, bardziej
przejrzysty z punktu widzenia aktotwórcy opis struktury zespołu archiwalnego.
Książka R. Leśkiewicza nie jest ograniczona tylko do historii Wojskowego Sądu
Rejonowego w Poznaniu. Autor w kapitalny sposób wprowadza czytelnika w problematykę
działania sądownictwa wojskowego, obszernie i interesująco opisując proces
tworzenia struktur sądownictwa wojskowego na tle przemian politycznych. Nie
można autorowi odmówić szerokiej erudycji i wszechstronności w przedstawieniu
tematu. Zmiany zachodzące w Polsce po 1945 r. ujęte zostały zarówno na płaszczyźnie
tworzenia się zrębów sądownictwa wojskowego, jak i powszechnego oraz
zmieniającego się prawa karnego i jego wpływu na sytuację polityczną w kraju.