ARCHEION

OMÓWIENIA I RECENZJE
631
wątpliwości wprowadzona interpunkcja. Należy też podkreślić duże znaczenie badawcze
przygotowanej do druku księgi ławniczej, które daleko wykracza poza historię
lokalną Nowego. Zakres chronologiczny źródła obejmuje dzieje miasta pod
panowaniem krzyżackim, lata wojny trzynastoletniej (1454–1466) oraz pierwszy,
kilkudziesięcioletni okres historii Nowego pod władzą królów Polski. Słabo rozwinięta
wówczas sieć sądowa była zapewne przyczyną, że Nowe i jego sąd ławniczy
były nie tylko miejscem, gdzie rozstrzygano i załatwiano sprawy mieszczan
(problemy nieruchomości, różne kontrakty, spadki, testamenty itp.), ale często
również okolicznego rycerstwa, co pozwala zarówno na odtworzenie najstarszych
dziejów niektórych miejscowych rodzin szlacheckich, jak i prześledzenie zmian
własnościowych w okolicznych majątkach rycerskich. Księga dostarcza więc badaczom
wiele ważnych informacji zarówno do historii gospodarczej i społecznej
całych Prus Królewskich, jak i do dziejów miasta, szczególnie kondycji majątkowej
mieszczaństwa i niektórych rodzin rycerskich, ich kontaktów rodzinnych
i gospodarczych, struktury społecznej i zawodowej mieszczan, topografii Nowego
czy stosowanego na tym terenie języka niemieckiego.
Jak wspomniano, tekst przekazu źródłowego został przygotowany do druku
starannie i kompetentnie. Realizacja tego przedsięwzięcia zasługuje na tym
większą pochwałę, że dobre przygotowanie recenzowanej publikacji wymagało
najwyższych kwalifikacji edytorskich. Księga spisana jest trudną, nie zawsze
czytelną kursywą późnogotycką, część publikowanych zapisek jest skreślona lub
skasowana, niektóre fragmenty źródła dopisano nad tekstem lub na marginesach,
niekiedy w dość przypadkowych miejscach. Dodatkowym utrudnieniem
był wspominany już język źródła i użycie w tekście wielu skrótów, a także nie
zawsze konsekwentne stosowanie w niej zasad dawnej rachunkowości. Należy
jeszcze raz podkreślić, że wydawcy poradzili sobie z tymi trudnościami dobrze
i znakomicie przygotowali do druku tekst źródłowy. Żadnych istotnych wątpliwości
nie budzą również załączone do edycji indeksy osób i miejscowości oraz
rzeczowy. Na wyróżnienie zasługuje skorowidz rzeczowy (29 stron), który nie
tylko ułatwia korzystanie z księgi, ale dla początkujących badaczy może pełnić
również rolę słownika przydatnego dla zrozumienia treści źródła (wydawcy nie
ograniczyli się w nim tylko do wypisania oryginalnych haseł, ale podali także
ich tłumaczenie na język polski). Lektura indeksu dodatkowo ukazuje, jakie
bogactwo informacji o kulturze materialnej i życiu codziennym średniowiecznego
miasta zawiera recenzowane wydawnictwo. Indeks nazw geograficznych
i osobowych obejmuje 49 stron. Poprawnie zostały w nim rozwiązane w języku
polskim niemieckie nazwy miejscowe. Na podkreślenie zasługuje także fakt, iż
podano w nim również dodatkowe informacje ułatwiające identyfikację niektórych
osób. Porównanie tekstu z indeksami wskazuje, że przygotowano je także
bardzo solidnie.
Reasumując, uważam, że wydanie „Księgi ławniczej miasta Nowego nad
Wisłą (1416–1527)”, przygotowanej do druku przez K. Mikulskiego i W. No-