ARCHEION

246
RAFAŁ CHAŁOŃSKI
chowywana dokumentacja o wartości materiałów archiwalnych. Posiadają one
ewidencję w postaci wykazów spisów zdawczo-odbiorczych, spisów zdawczo-
-odbiorczych oraz spisów brakowanej dokumentacji niearchiwalnej. Mają też
specjalne miejsca na archiwa, które prowadzą wyznaczone i często przeszkolone
osoby, a także są w tych podmiotach przeprowadzane czynności brakowania
dokumentacji niearchiwalnej. Taka prawidłowość występuje w grupie takich
podmiotów, jak: przedsiębiorstwa i korporacje gospodarcze, prywatne wyższe
uczelnie, spółdzielczość oraz często samorząd zawodowy i gospodarczy.
Z kolei w niepaństwowych jednostkach organizacyjnych, w których nie ma
wspomnianych normatywów, nie ma też na ogół akt kategorii „A” wśród gromadzonej
i przechowywanej dokumentacji. Podmioty te nie posiadają żadnych
środków ewidencyjnych ani archiwów, ani osób do opieki nad nimi, jak również
nie brakuje się w nich dokumentacji niearchiwalnej. Z taką prawidłowością
spotykamy się najczęściej w grupie stowarzyszeń, towarzystw, związków oraz
fundacji.
W tym miejscu nasuwa się pytanie, jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy.
Można przypuszczać, iż może to być: stan wiedzy i świadomości na temat przepisów
prawnych dotyczących postępowania z dokumentacją, pewne tradycje
w postępowaniu z dokumentacją, a także niewątpliwie wielkość wytwarzanej
i przechowywanej przez poszczególne podmioty dokumentacji.
2. W grupie przedsiębiorstw i korporacji gospodarczych powstałych w wyniku
komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, pozostających
we wcześniejszym okresie pod nadzorem archiwalnym, zmiany statusu prawno-
-własnościowego nie miały wpływu na podejście tych podmiotów do wartościowania
dokumentacji, tzn. nadal część wytwarzanej dokumentacji jest kwalifikowana
do materiałów archiwalnych, o czym świadczą zakresy chronologiczne akt
kategorii „A” podane w ankietach.
Analogiczna sytuacja może najprawdopodobniej występować w grupie prywatnych
banków przekształconych z banków państwowych, nadzorowanych
niegdyś przez Archiwum Państwowe w Kielcach, jednak są to tylko przypuszczenia,
gdyż nie możemy tego wniosku w żaden sposób zweryfikować na podstawie
posiadanych danych i informacji opartych tylko na jednej ankiecie.
3. Jak wspomniano wyżej, zwierzchni nadzór nad narodowym zasobem archiwalnym,
zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy archiwalnej, sprawuje minister
właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego za pośrednictwem
Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, do zakresu działania którego
należy, w myśl przepisów ustawy archiwalnej, m.in. nadzór nad gromadzeniem,
brakowaniem, ewidencją, przechowywaniem, opracowywaniem, udostępnianiem
i zabezpieczaniem materiałów archiwalnych, jak należy rozumieć, całego
narodowego zasobu archiwalnego. Do 2006 r., zgodnie z przepisami art. 21 ust. 1
pkt 2 ustawy archiwalnej, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych miał
w zakresie swojego działania prowadzenie centralnego rejestru niepaństwowego