ARCHEION

604 OMÓWIENIA I RECENZJE
działania prawodawcze i prowadzi szeroką edukację w tym kierunku. Jak wynika
z powyższego, w archiwach i bibliotekach Kościoła katolickiego w Polsce
w ostatnich latach dokonał się znaczący przełom w podejściu do zasobów
wspomnianych instytucji. Systematycznie wzrasta poczucie odpowiedzialności
za nie, co przejawia się nie tylko w prowadzonych pracach zmierzających do
zabezpieczenia oraz opracowania zbiorów i stworzenia im właściwych warunków
przechowywania, ale także w systematycznym dokształcaniu bibliotekarzy
i archiwistów instytucji kościelnych. Jednocześnie, na bazie odgórnych rozporządzeń
wynikających z kanonów Kodeksu Prawa Kanonicznego i innych norm
prawnych, systematycznie budowane jest prawodawstwo (regulaminy i statuty)
odnoszące się do archiwów i bibliotek najniższego szczebla. Te normy pozwalają
właściwie zabezpieczyć zasób wspomnianych instytucji, a zarazem ustalać
normy i zasady korzystania z niego 8 .
Rozdział Praktyka otwiera tekst Wojciecha Chrościckiego i Marzeny Ciechańskiej
z Warszawy pt. Konserwacja zachowawcza jako forma świadomego
działania konserwatora-restauratora starych druków i rękopisów. Autorzy
wskazują tu, iż postawa zachowawcza wobec dzieła sztuki będzie dążyć do zachowania
i ochrony elementów zabytku, zachowania jego spójnego charakteru
zgodnego z technologią i intencją twórcy 9 . Działalność prewencyjna, doraźna
lub zabezpieczająca będzie zatem zmierzała do zapobieżenia postępującej destrukcji
przez zastosowanie odpowiednich działań, warsztatu konserwatora oraz
metod chemicznych i fizycznych. Termin „konserwacja zachowawcza” w wypadku
księgozbiorów zabytkowych odnosi się do zespołu działań, które obejmują
wszystkie niezbędne czynności wobec książki drukowanej czy rękopiśmiennej,
by mogła ona bezpiecznie funkcjonować do czasu (jeśli jest to konieczne)
przeprowadzenia konserwacji całościowej. Bardzo istotnym czynnikiem, na który
należy zwracać uwagę, jest kultura oraz tradycja, w jakiej powstał zabytek.
Konserwacja zachowawcza — zdaniem autorów — znajdzie zastosowanie
i będzie szczególnie cenna przy niewielkich księgozbiorach zabytkowych małych
bibliotek o niskich budżetach.
Autorzy przypominają, że podstawą do wykonania jakichkolwiek prac konserwatorskich
jest wykonana przez kustosza inwentaryzacja i dokumentacja
stanu zachowania obiektu. Mają oczywistą rację, że inwentaryzacja może być
jednym z czynników chroniących książki przed kradzieżą, pomocnym przy
wpisaniu księgozbioru, całego lub jego części, do rejestru zabytków, co z ko-
8
Zob.: J. Marecki, Archiwa kościelne i ich funkcjonowanie w obecnym prawodawstwie Kościoła
katolickiego [w:] Lex et praxis. Prawodawstwo archiwalne, red. J. Marecki, Kraków, 2007, s. 55–66.
9
Zob.: M. Woźniak, Rekonstruować czy traktować zachowawczo – dylematy konserwatorskie,
„Notes Konserwatorski” 2008, nr 12, s. 35–45; B. Wojdyła, M. Winiarczyk, Konserwacja zapobiegawcza
– warsztaty toruńskie (Toruń, 25–28 maja 2004 r.), tamże, 2005, nr 9, s. 219–224; M. Woźniak,
D. Rams, „Rola konserwacji zapobiegawczej w muzeach”. Konferencja w Muzeum Narodowym
w Warszawie (Warszawa, 6–7 listopada 2006 r.), tamże, s. 377–384.