ARCHEION

PRZEGLĄD PRAWODAWSTWA ŚWIATOWEGO…
137
− wdrożył postępowanie z dokumentacją zgodnie ze standardami i wytycznymi
wydanymi przez głównego archiwistę,
− umożliwił publiczny dostęp do estray records (z prawem ich kopiowania),
− nakazał przekazanie dokumentacji głównemu archiwiście lub innemu organowi
kontrolnemu w wyznaczonym terminie.
Mimo że definicja private archives, obowiązująca w porządku prawnym
Nowej Zelandii, wyłącza z nich dokumenty ministrów 73 , to reguluje łącznie
postępowanie z nimi. Fundamentalne znaczenie ma w obu wypadkach instytucja
cywilnoprawnej umowy depozytu (deponent zachowuje oczywiście prawo
własności do przekazywanej na przechowanie dokumentacji). Główny archiwista
może przyjąć w depozyt dokumenty ministerialne oraz archiwalia prywatne
jedynie wtedy, gdy odzwierciedlają one ważne wydarzenia historyczne, dotyczą
istniejącej lub zlikwidowanej jednostki publicznej związanej ze sprawowaniem
władzy wykonawczej na terytorium Nowej Zelandii lub stanowią źródła do poznania
biografii osób, które mają lub miały istotne znaczenie dla historii, polityki
albo kultury Nowej Zelandii. Do dostępu do zdeponowanych archiwaliów ministerialnych
oraz prywatnych nie stosuje się przepisów Offi cial Information Act
1982 (akt normatywny zbliżony zakresem regulacji do polskiej Ustawy z dnia
6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej — Dz.U. 2001, nr 112,
poz. 1198, z późn. zm.).
Stany Zjednoczone
Podstawowe przepisy amerykańskiego prawa archiwalnego na poziomie federalnym
znajdują się w tytule 44 United States Code (§ 2101–3324). W przeważającej
części dotyczą one zarządzania dokumentacją wytworzoną przez organa
władzy federalnej; prywatnym materiałom archiwalnym poświęcono jedynie
kilka przepisów. Regulacje te odnoszą się zresztą nie do całości archiwaliów
sfery prywatnej, jakie mogłyby stanowić przedmiot zainteresowania NARA, ale
głównie osób pełniących kluczowe stanowiska w państwie (zwłaszcza prezydentów).
Przede wszystkim dopuszcza się przyjęcie przez Archiwistę Stanów
Zjednoczonych w depozyt dokumentacji aktowej prezydentów, byłych prezydentów
lub innych urzędników i podmiotów, odnoszącej się do prezydenta lub
byłego prezydenta albo im współczesnej; przepisy § 2111 (2) statuują również
możliwość przejmowania od osób prywatnych materiałów audiowizualnych,
73
Private record means a record that is not created in, or received by, a public office or local
authority, and that is not a Minister’s paper. Z kolei Minister’s papers są definiowane jako: records
created or received (whether before or after the commencement of this Act) by a Minister while
holding office as a Minister of the Crown. Wynika z niej zatem, że należą do nich również czysto
prywatne dokumenty ministrów; ważna jest jedynie koincydencja czasowa (spójnik while) między
wytworzeniem lub otrzymaniem danego dokumentu przez ministra, a nie jego związek funkcjonalny
z czynnościami sprawowanego urzędu.