ARCHEION

720 KRONIKA
Ponad 20 prelegentów reprezentowało takie ośrodki naukowo-badawcze
i archiwalne, jak: Uniwersytet Opolski, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Ośrodek
Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II
w Krakowie, Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Uniwersytet Jagielloński,
Uniwersytet Rzeszowski, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Skarżysku-Kamiennej,
Archiwum Diecezjalne w Kielcach i Towarzystwo Przyjaciół
tego archiwum, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Archiwum Diecezjalne
w Gliwicach, Opactwo w Tyńcu, Uniwersytet Śląski, Archiwum Polskiej
Prowincji Zakonu Pijarów w Krakowie oraz Archiwum Nazaretanek Prowincji
Krakowskiej w Krakowie.
W dyskusji zwracano uwagę na nierzadkie zjawisko kreowania przez te druki
tzw. rzeczywistości eklesialnej, której nie było jeszcze, gdy je publikowano,
tzn. zdarzało się, że wyprzedzały wprowadzenie w życie rozporządzeń będących
dopiero w trakcie opracowywania. Niejednokrotnie też pokazują trwałość
tradycji w diecezjach przez utrzymywanie stanu fikcyjnego sprzed okresu drukowania.
Podnoszono także konieczność uruchomienia programu digitalizacji
wszystkich rubrycel i schematyzmów Kościoła w Polsce, co doprowadziłoby do
opracowania ich centralnego katalogu.
W trakcie referowania stanu badań nad rubrycelami i elenchusami, jak też
w czasie dyskusji, zastanawiano się nad celowością drukowania ich współcześnie,
zwłaszcza wobec wszechobecnej cyfryzacji tego typu informacji i uaktualniania
zarówno stron internetowych kurii biskupich, jak i poszczególnych parafii oraz
zgromadzeń zakonnych. Dzieje się tak dlatego, ponieważ w środowisku badaczy
dziejów Kościoła katolickiego wciąż przeważają osoby korzystające w znacznej
części z druków. Przypominano ponadto, że nie posiadamy współcześnie pełnych
zbiorów tych wydawnictw dla poszczególnych diecezji, gdyż nie zawsze z należytą
uwagą je przechowywano. Dodatkowo zatem uzasadnia to konieczność ich
stałego wydawania, chociaż nie w cyklu rocznym — być może pięcioletni byłby
wystarczający. Przypomniano też, że prawdopodobnie najstarszym rękopiśmiennym
schematyzmem diecezji krakowskiej z przełomu XVI i XVII w. jest spis zamieszczony
w tzw. Kopiarzu Chotelskiego, kanonika wiślickiego, który przechowywany
jest właśnie w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach.
Kolejnym zagadnieniem był problem wiarygodności schematyzmów. Uznano
jednak, iż jest ona bardzo duża. Jako przykład mogą służyć spisy wykonywane
na zlecenie Urzędu Bezpieczeństwa w czasach PRL, obecnie przechowywane
w Instytucie Pamięci Narodowej. Równie interesujących przykładów dostarczały
te wydawnictwa, które wydzieliły się jako schematyzmy nowych diecezji,
wyłonionych ze starszych wskutek ich podziału, gdyż przyjmowały „tradycję”
edytorską (szata graficzna i nomenklatura) od swoich poprzedników.
Reasumując, niedoceniane częstokroć przez badaczy przeszłości druki urzędowe
Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach historycznie polskich zostały
dostrzeżone przez archiwistów i historyków oraz podkreślono ich znaczenie