ARCHEION

ARCHIWUM PAŃSTWOWE W WILNIE (1922–1939)
303
W 1919 r. z zasobu Archiwum Akt Dawnych w Wilnie zostały wyłączone akta
z Archiwum Akt Dawnych z Lublina (3516 ksiąg) 113 . Przekazano je do archiwum
w Lublinie. W 1920 r. wyłączono z zasobu AAD w Wilnie akta podlaskie, by
przekazać je do Wydziału Archiwów Państwowych w Warszawie 114 . W 1935 r.,
w ramach akcji scalania archiwów, archiwum przekazało do Archiwum Głównego
Akt Dawnych w Warszawie księgi: bielskie (11), brańskie (9), drohickie (6),
goniądzkie (3), suraskie (2) 115 .
Bogate zbiory posiadała także biblioteka archiwum (8376 tomów w 1926 r.).
Wśród nich znajdowały się: broszury (765), mapy (348), kartony z projektami
pomnika M. Murawiewa (11), fotografie (29), sztych (1) i odciski lakowe pieczęci
(3), m.in. miast Mohylowa i Nieświeża z 1773 r. Posiadała ona też druki,
podzielone na działy: prawny, historyczny, statystyczno-informacyjny, wydawnictw
periodycznych (czasopisma) i varia. W dziale historycznym można było
znaleźć wydawnictwa źródłowe, opracowania, katalogi, encyklopedie i bibliografie.
Katalog tych zbiorów i spis map sporządził B. Łukaszewicz, zatrudniony
jako asystent. Biblioteka posiadała także zbiory nieskatalogowane, wśród nich
m.in. ok. 4 tys. dubletów starych wydawnictw prawnych rosyjskich (m.in. Svod
Zakonov, tzw. cyrkularze), 620 tek z plakatami i ogłoszeniami z lat 1914–1922
w tzw. Archiwum Wojennym i 435 czasopism z lat 1910–1926 (niekompletnych
roczników). W księgozbiorze tym przechowywane były również dzienniki urzędowe
rosyjskich ministerstw (m.in. Ministerstwa Oświaty, Ministerstwa Sprawiedliwości,
Państwowych Dóbr Ziemskich) 116 . Stanowiły one cenne uzupełnienie
zasobu archiwalnego. Ich przechowywanie było wygodą dla korzystających
i opracowujących zasób archiwum. W publikacjach tych odnajdowali niezbędne
akty prawne, konieczne dla lepszego zrozumienia i poznania historii ustroju
i instytucji. W bibliotece dominowały dzieła rosyjskojęzyczne 117 . W latach
1919–1932 funkcje bibliotekarza pełnili: Benedykt Łukaszewicz, Anna Ptaszyńska
i Helena Łysakowska 118 . Biblioteka posiadała książkowy inwentarz rękopiśmienny
i katalog alfabetyczny 119 .
113
Jak wskazał R. Mienicki w publikacji Archiwum Akt Dawnych w Wilnie (s. 131), ksiąg
przekazanych do Lublina było mniej niż przejętych; przejęto 4822 księgi, przekazano tylko 3518,
różnica była więc znaczna, księgi zostały zdekompletowane w czasie pobytu w archiwum w okresie
administracji rosyjskiej.
114
LCVA, f. 286, APWil., Ap. 1, sygn. 5, „Odpowiedź na kwestionariusz”, k. 58 v.
115
A. Rybarski, Sprawozdanie z działalności archiwów państwowych, rok 1935, „Archeion”
1936, t. 14, s. 124.
116
R. Mienicki, Biblioteka Archiwum Państwowego w Wilnie, s. 2.
117
LCVA, f. 286, APWil., Ap. 1, sygn. 5, „Odpowiedź na kwestionariusz”, k. 57 r.
118
R. Mienicki, Biblioteka Archiwum Państwowego w Wilnie, s. 4; idem, Archiwum Państwowe
w Wilnie, t. 2, s. 129.
119
Idem, Biblioteka Archiwum Państwowego w Wilnie, s. 5.