08.01.2015 Views

Libro de Actas final_2

Libro de Actas final_2

Libro de Actas final_2

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

GT 19 GRUPO DE SOCIOLOGÍA DEL CONSUMO<br />

Empresarios/as<br />

Cazadores, Agricultores y Pescadores<br />

Trabajadores/as autónomos/as<br />

Trabajadores/as <strong>de</strong> la Administración Pública<br />

Universitarias/os<br />

Comunidad Científica<br />

Grupos Ecologistas<br />

Técnicos/as medioambientales <strong>de</strong> la administración<br />

pública<br />

Educadores/s ambientales<br />

4. La sociohermeneutica <strong>de</strong> los discursos<br />

4.1. El cuadrado ‘M’ <strong>de</strong> A.Ortí.<br />

862<br />

Uno <strong>de</strong> los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> análisis que seguimos es una resignificación <strong>de</strong>l cuadrado <strong>de</strong> la “mo<strong>de</strong>rnización”, <strong>de</strong> Alfonso<br />

Ortí (1994, 1996), el llamado ‘cuadrado M’. Un mo<strong>de</strong>lo tipológico y topológico, basado en la complejidad <strong>de</strong>l proceso<br />

<strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rnización en las socieda<strong>de</strong>s capitalistas, que <strong>de</strong>fine la mo<strong>de</strong>rnización como el <strong>de</strong>sarrollo dialéctico total <strong>de</strong> las<br />

potencialida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la industrialización, y que pone <strong>de</strong> relieve la estrecha interrelación entre los procesos sociales y los<br />

simbólicos en las dinámicas <strong>de</strong> cambio social. A su vez, proporciona una visión histórica y <strong>de</strong> conjunto respecto a los<br />

<strong>de</strong>sequilibrios estructurales <strong>de</strong> la mo<strong>de</strong>rnización española con períodos, don<strong>de</strong> un alto grado <strong>de</strong> ‘mo<strong>de</strong>rnización política’,<br />

no ha tenido una correlativa ‘mo<strong>de</strong>rnización social’; y otros don<strong>de</strong> el progreso <strong>de</strong> la ‘mo<strong>de</strong>rnización social’ no se ha<br />

correspondido con la mo<strong>de</strong>rnización política. También nos han sido muy útiles las aplicaciones que <strong>de</strong> este mo<strong>de</strong>lo ha<br />

hecho el Colectivo IOÉ (1995, 1996). En cuanto al mo<strong>de</strong>lo metodológico que seguimos para el <strong>de</strong> análisis <strong>de</strong> los discursos<br />

se basa en la propuesta <strong>de</strong> Fernando Con<strong>de</strong> (2009) en su ya citado ‘Análisis sociológico <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> discursos’. Una<br />

propuesta don<strong>de</strong> se sistematiza la mejor tradición <strong>de</strong> la escuela madrileña <strong>de</strong>l ‘cualitativismo crítico’.<br />

La diversidad <strong>de</strong> representaciones sociales <strong>de</strong>l Tancat nos permitió diferenciar tres posiciones caracterizadas como:<br />

‘consumidores <strong>de</strong> la mo<strong>de</strong>rnización’, ‘víctimas <strong>de</strong> la mo<strong>de</strong>rnización’ y ‘alternativos a la mo<strong>de</strong>rnización’. El cuadrado M<br />

se divi<strong>de</strong> en dos ejes (uno vertical, otro horizontal) que dan lugar a cuatro cuadrantes o posiciones discursivas polarizadas<br />

entre sí. Cada posición presenta convergencias y divergencias con los cuadrantes contiguos y un máximo <strong>de</strong> diferenciación/<br />

oposición con el situado en el extremo opuesto, al que no toca por ninguno <strong>de</strong> los lados. De este modo, entre las posiciones<br />

se dibujan cuadros <strong>de</strong> fuerza que permiten ubicar y explicar en un contexto significativo las posiciones concretas que<br />

adoptan los sujetos sociales para representar el Tancat <strong>de</strong> la Pipa y sus actitu<strong>de</strong>s, comportamientos, normas y valores con<br />

respecto a él. El eje horizontal se tien<strong>de</strong> a caracterizar como el <strong>de</strong> la representación esquemática <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> cambio<br />

<strong>de</strong>l mundo rural al mundo urbano que se ha <strong>de</strong>sarrollado en paralelo al <strong>de</strong>sarrollo capitalista y al incremento <strong>de</strong> la división<br />

<strong>de</strong>l trabajo (Con<strong>de</strong>, 2009). El eje vertical, en cambio, es el <strong>de</strong> atribución y medida <strong>de</strong>l po<strong>de</strong>r social en cada sociedad<br />

histórica. Po<strong>de</strong>r social que en el caso <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s occi<strong>de</strong>ntales capitalistas, se asocia <strong>de</strong> forma muy <strong>de</strong>terminante con<br />

el incremento <strong>de</strong>l po<strong>de</strong>r tecnológico e institucional.<br />

La posición <strong>de</strong> víctimas <strong>de</strong> la mo<strong>de</strong>rnización está representada por los sectores tradicionales —cazadores, pescadores y<br />

arroceros. Des<strong>de</strong> esta posición, caracterizada por el saber sensible y el mundo rural, el Tancat <strong>de</strong> la Pipa se percibe como<br />

una expropiación <strong>de</strong> un espacio que les pertenece.<br />

La “recuperación” <strong>de</strong>l espacio “natural” ha significado también el borrado sistemático <strong>de</strong>l uso social <strong>de</strong> la zona. El Tancat<br />

<strong>de</strong> la Pipa eran 40 hectáreas <strong>de</strong> arroz en las que a<strong>de</strong>más se podía cazar y pescar. La eliminación física y simbólica <strong>de</strong>l<br />

sector tradicional <strong>de</strong>l paraje ha lleva adosado un sentimiento <strong>de</strong> hostilidad que ya venía generándose <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>de</strong>claración<br />

<strong>de</strong>l Parque Natural <strong>de</strong> l’Albufera en 1986. Como ya se ha mencionado, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> sus inicios, las áreas protegidas se han<br />

caracterizado por políticas diseñadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> arriba y por la imposición <strong>de</strong>l conocimiento científico-técnico que menosprecia<br />

su saber <strong>de</strong> la experiencia (Rodríguez Victoriano, 2002). Si ya el conflicto entre técnicos medioambientales y el sector<br />

tradicional estaba presente en el Parque Natural, por la limitación <strong>de</strong> los usos tradicionales, está área vienen a significar<br />

la purga <strong>de</strong> dichos usos. Bajo su parecer el Tancat se percibe como una expropiación <strong>de</strong> su espacio. “(…) m’està fotent<br />

a mi com a caçador, m’està fotent a mi perquè <strong>de</strong> moment 200 metros ja no puc caçar, en 200 metros ja no puc caçar”<br />

(Entrevista cazador <strong>de</strong> Catarroja)<br />

Encontramos, a<strong>de</strong>más fracciones discursivas <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los sectores más tradicionales, vinculadas a los intereses <strong>de</strong> la<br />

actividad “tradicional” <strong>de</strong>sarrollada. Como ya hemos visto a los cazadores se les prohíbe cazar en este espacio y este es<br />

uno <strong>de</strong> sus puntos <strong>de</strong> crítica consistente. Los agricultores, en cambio, subrayan los daños en el cultivo que ha supuesto<br />

el aumento <strong>de</strong> aves. Sobre todo a partir <strong>de</strong> que la Generalitat eliminará las ayudas agroambientales por la pérdida <strong>de</strong><br />

cosecha.“Jo este mati li he dit: “ la Pipa esta molt bé, és un hotel <strong>de</strong> cinc estrelles però el que l’ha dissenyat s’ha oblidat<br />

<strong>de</strong> fer el restaurant…ells crien allí ( es refereix a les aus) i mengen en lo nostre ( es refereix al seus camps)”( Entrevista<br />

concejal <strong>de</strong> agricultura y medio ambiente <strong>de</strong> Catarroja)<br />

CRISIS Y CAMBIO: PROPUESTAS DESDE LA SOCIOLOGÍA<br />

XI Congreso Español <strong>de</strong> Sociología (FES)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!