Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

QUALITER DICTIONES EXCLUSIV.E ADDI QUEANT IN DIVINIS, ETC. 127
nale prsecise dicatur de nomine substan- A
tiali, sic vere recipitur in divinis, et respectu
prsedicati substantialis, ut quum
dicitur, Solus Deus creat; et respectu prse-
dicati personalis, ut quum dicitur, Solus
Deus est Pater. — Sed objici potest, quia
ha?c falsa videtur : Solus Deus creat. Hoc
etenim nomen, Deus, de se habet supposi-
tionem quasi indefinitam respectu personarum
: ergo reddit locutionem veram
pro supposito aliquo, sed pro quolibet fal-
sa est. Hsec namque est falsa : Solus Pater
creat. Ergo quum prsedicatum essentiale B
conveniat tribus, non uni tantum, nullo
modo potest addi dictio exclusiva respectu
hujusmodi prsedicati, puta communis.
Dicendum, quod terminus cui additur ex-
clusio, respectum habet et ad prsedicatum
et ad exclusionem : et quamvis respe-
ctu prsedicati posset habere suppositionem
personalem, ut quum dicitur, Solus
homo currit; tamen regula est apud so-
phistas, quod per comparationem ad di-
ctionem exclusivam, talis terminus suppo-
sitionem simplicem habet : idcirco nequa- C
quam licet descendere. Et hoc est quod
Aianus de dicitur in libro de Regulis fidei, quod
insuhs.
dictio exclusiva facit exclusionem quantum
ad genus rei, et non quantum ad rem
generis : quoniam ratione formse commu-
nis, quse est genus rei, non ratione sup-
positi, quod est res generis. Hsec Bona-
ventura.
Prseterea, ad qusestionem qua quseritur,
an dictio exclusiva possit addi termino
essentiali a parte prsedicati, idem Doctor
respondet, quod hsec dictio, solus, non D
debeat proprie addi a parte prsedicati, sed
tantummodo ad subjectum; et quum ad-
ditur prsedicato, improprise sint locutio-
nes, et tunc idem sit dicere, solus et
tantum. Tamen si quis inspiciat non solum
ad dictionem hanc, solus, sed etiam
ad hanc, tantum, videbit improprietatem
et superfluitatem. Quid enim est dicere,
Trinitas est tantum Deus, nisi, Trinitas
est Deus et non aliud quam Deus? Si enim
est Deus, non est aliud quam Deus. Nec
ullus unquam hsereticus dixit Trinitatem
Deum esse, qui diceret eam aliud esse
a Deo.
Aliter quoque dicendum est, quod hsec
dictio, solus, dupliciter potest addi termino
essentiali : primo, per se ; secun-
do, cum termino numerali aut partitivo.
Per se autem improprie addilur, et si
addalur prsedicato secundum vocem, tamen
secundum intellectum stat a parle
subjecti. Idem namque est dicere, Homo
est albus, et, Est albus homo. Hinc idem
est sensus, quum dicimus Patrem esse solum
Deum, et quum dicimus solum Deum
esse Patrem. Si autem aliter ponatur, vi-
detur oratio improprietatem et superflui-
tatem habere, quoniam hoc excludit quod
excludebatur a natura prsedicati. Aliquan-
do etiam additur hsec dictio, solus, termino
essentiali cum termino numerali, sicut
cum hoc termino, unus : tuncque excludit
pluralitatem, atque hoc modo bene addi-
tur prsedicato. Et sic accipit Augustinus,
dicendo : Trinitas est unus solus verus
Deus. Et tunc sermo est verus ac pro-
prius, et contra hsereticos dicentes Trini-
tatem esse tres Deos; et importatur per
hunc terminum, solus, multitudinis pri-
vatio, et ita discretio. Magis quoque pro-
prie dicitur de Trinitate quod Trinitas sit
unus Deus, quam de Patre, quum tamen
dici possit de utroque. Nec ullus unquam
dixit Patrem esse piures Deos, sicut de
Trinitate aliqui hoc dixerunt. Hinc con-
gruentius dicitur : Trinitas est unus solus
Deus.— Goncedendum est ergo quod solus
potest addi ad prsedicatum termini essen-
tialis in divinis, sed non proprie, nisi
cum determinatione et additione termini
partitivi. — Hsec Bonaventura.
Girca primam qusestionum istarum scri-
Secundum Philosophum,
bit hic Thomas :
solus idem est quod non cum alio : in quo
consortium removetur. Potest ergo hsec
dictio consortium removere simpliciter,
vel respectu alicujus. Et dicitur simplici-
ter removere consortium, quando tollitur
associatio alterius quod sit ejusdem natu-