Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

UTRUM PR.ESCIENTIA SEU PROVIDENTIA DEI IMPONAT REBUS NECESSITATEM 483
Dicendum, quod ista, Omne scitum a
Deo necesse est verum esse, est duplex :
quoniam potest esse de dicto et de re. Et
si sit de dicto, est vera ; si de re, falsa
est. Similiter conclusio duplex est. Ratio
autem hujus distinctionis hsBC datur :
quoniam
res ista sumi potest secundum quod
subjacet divina? scientia?, videlicet prout
habet esse determinatum in actu ; et sic
habet necessitatem. Potest etiam sumi res
ista sine tali conditione subjacendi divina?
scientia? ; et sic non est necessaria : quia
potest sic considerari ut est in causis suis
antequam sit in actu, et ibi non habet
necessitatem. — Ha?c Thomas in Scripto.
Quibus concordant qua? de eadem scri-
bit materia in prima parte Summse, quse-
art. t3. stione quartadecima, ubi pene nil scribit
de his quod non contineatur sententialiter
in nunc dictis. Tamen ad intelligendum
lucidius qusedam jam dicta, advertendum
quod inter cetera scribit ibidem, dicendo
Quando in antecedente ponitur aliquid
pertinens ad actum anima?, consequens
accipiendum est non secundum esse quod
in se est, sed secundum quod est in ani-
ma. Aliud namque est esse rei in se ipsa,
et aliud in anima : ut si dicam, Illud quod
anima intelligit, habet esse immateriale
intelligendum est quod hoc habet esse im-
materiale secundum quod est in intelle-
ctu, non secundum quod est in se ipso, si
sit in se ens materiale. Similiter si dica-
tur, Deus pra?scivit hoc, ergo hoc erit
consequens intelligendum est secundum
quod subest divina? scientia?. Ha?c ibi.
Pra?terea, in Summa contra gentiles, in
locis diversis per diversa capitula, scribit
de his fideliter, magistraliter ac diffuse.
Siquidem ibi libro tertio, capitulo septua-
gesimo tertio, ostendit quod divina provi-
dentia non excludit arbitrii libertatem ; et
sequenti capitulo docet qualiter divina
providentia non subtrahit a rebus fortunam
et casum. Deinde post per diversa
capitula libro declarat eodem, quod actus
humani non subduntur de necessitate in-
fluentia? ccelestium corporum neque mo-
;
:
A torum eorum, sive illi dicantur anima? no-
biles, sive intelligentia? ; et quod electio-
nes voluntatesque nostra? non subduntur
illis necessarie aut directe. Esset autem
nimis prolixum ha?c omnia hic referre.
Summa vero sententia? in hoc consistit,
quod ad summi universorum principis de-
centissimam ac sapientissimam providen-
tiam pertinet sic universa et singula gu-
bernare,sicut eorum naturis et naturalibus
proprietatibus convenit, nec tollere a gu-
bernatis ordinem eorumdem neque dif-
B ferentias : ideo creaturas intellectuales,
rationales, liberi arbitrii exsistentes, sic
dirigit ut sponte ac libere operentur, ac
meritorie tendant in ultimum finem, atque
per providentiam Dei non solum permaneant
in naturali eis indita libertate,
imo et perficiantur in ea, et ordo universi
persislat, qui consistit in hoc, quod qua?dam
sunt naturalia, qua?dam libera, qua?dam
necessaria, qua?dam contingentia :
quem ordinem Deus sua providentia non
demolitur, sed sicut sua sapientia insti-
C tuit, sua potentia fecit, sic eum providen-
tia sua conservat et perficit. Unde et scriptum
est : Attingit a fine usque ad finem Sa P .vm,i.
fortiter, et disponit omnia suaviter. Quid
est suaviter, nisi juxta naturales universorum
capacitates, naturas et inclinatio-
nes ? Ha?c in sententia ibi.
In pra?inductis his verbis Thoma? unum
continetur, puta quod ait in Scripto : Deus c/p.48ic.
non videt hanc rem respectu pra?cedentis
temporis esse futuram, et respectu futu-
ri pra?teritam ; sed videt tempus istud in
D quo res est pra?sens, et rem esse pra?sentem
in tempore isto. Quid sanctus Doctor
per verba ista intenderit dicere, certum
non habeo. Imo his verbis objici posset,
quod Deus excelsus et adorandus in sua?
a?ternitatis momento simplicissimo mentis
intuitu distinctissime noscit tempora
et temporalia universa, omnes quoque dif-
ferentias temporum, et omnem ordinem
successionum, relationum et comparationum
uniuscujusque rei temporalis ad
quamcumque differentiam temporis, et