Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN PATER ET FILIUS SE INVICEM DILIGANT SPIRITU SANCTO 337
modum ex Alberto inductum est ; et tan- A
dem refert positionem Hugonis, quam
testatur prse ceteris veritatem perfectius
continere : a qua tamen, ut patuit, parum-
per recedit Albertus, positioni Alexandri
consentiens. Thomas vero positionem Hu-
gonis declarans : Ad explanationem (in-
quit)ejus sciendum quod secundum diversam
naturam generis, diversus est modus
denominationis. Qusedam etenim genera
ex sua ratione significant ut inhaerens, ut
qualitas, quantitas : et a talibus non fit
denominatio nisi per formam inhserentem, B
quae est principium ejus quod denomina-
tur secundum esse illius substantiale aut
accidentale. Qusedam vero ex sua ratione
significant ut ab alio ens, et non ut in-
hserens, sicut prsecipue patet in actione :
quoniam actio secundum quod actio, si-
gnificatur ut ab agente ; et quod sit in
agente, hoc accidit ei in quantum est ac-
cidens. Unde in genere actionis denomina-
tur agens ab eo quod est ab ipso, non ab
eo quod principium est agentis sive agen-
di, quia ab actione dicitur agens ; nec C
tamen actio principium est agentis, sed
econverso. Et si per impossibile poneretur
aliquam esse actionem in creaturis quae
non sit accidens, non esset inhaerens, et
tamen denominaret agentem : sicque agens
denominaretur ab eo quod est ab ipso, nec
ei inheeret. Sed quia cujuslibet actionis
principium est aliqua forma inhserens, ideo
aliquid potest dici agens duobus modis,
utpote : ipsa actione, quse agentem
denominat, et non est principium ejus; et
item ipsa forma, quse est principium ac- D
tionis in agente, atque secundum quid
principium est agentis. Sicque dicimus
ignem moveri sursum suo proprio motu
ac levitate. — Quibus visis, patet respon-
sio. Diligere etenim in divinis accipi po-
test essentialiter, et sic non importat pro-
cessionem nisi secundum rationem ; et
etiam notionaliter, prout importat proces-
sionem realem amoris ab amante. Et ab
utroque modo invenitur amor dupliciter
dici, reddendo singula singulis, utpote :
T. 20.
ut qualitas, prout amor designat habitum
amantis ; et item ut operatio, prout amor
significat actum vel passionem amantis
in amatum vel ab amante. Si itaque dili-
gere sumatur essentialiter, quum dicitur,
Pater diligit Filium, dicetur Pater deno-
minative diligere amore qui est actus es-
sentialis, et caritate tanquam principio
illius amoris : quse caritas est divina es-
sentia. Si autem diligere sumatur notio-
naliter, tunc amor si designet formam quee
est principium actus istius, dicetur Pater
diligere Filium ipsa proprietate quse est
principium processionis Spiritus Sancti,
quae est communis spiratio, sicut paterni-
tas est principium generationis Filii ;
por-
ro si amor nominet ipsam actionem pro-
cedentem, sic Pater dicitur diligere Filium
amore qui est Spiritus Sanctus,vel Spiritu
Sancto, quamvis hoc non tam expressam
contineat veritatem. Consimiliter est in
aliis nominibus personalibus quse personam
significant per modum operationis,
ut Verbum : idcirco conceditur quod Pater
dicit Verbo suo. Hsec Thomas in Scripto.
Denique in prima parte Summae, quee-
stione tricesima septima : Quidam (ait) di- art. 2.
xerunt, quod dum dicitur, Pater et Filius
amant se Spiritu Sancto, ablativus con-
struitur in habitudine effectus formalis :
et isti propinquius accesserunt ad veri-
tatem. Dum enim res convenienter* de- * communominentur
a suis formis, ut album ab mter
albedine, homo ab humanitate ; omne id
a quo aliquid denominatur, quantum ad
hoc habet rationem seu habitudinem for-
mee, quamvis non sit forma in se. Contingit
autem aliquid denominari per id quod
ab ipso procedit, non solum sicut agens
denominatur ab actione, sed etiam sicut
termino actionis, qui est effectus, quando
ipse effectus in intellectu actionis inclu-
ditur. Dicimus enim quod ignis est calefaciens
calefactione, quamvis calefactio non
sit calor, qui est qusedam forma ignis, sed
actio ab igne progrediens. Dicimus quoque
quod arbor est florens floribus, quam-
vis flores non sint forma arboris, sed ejus
22