Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

592 IX LIBRUM I SENTENTIAHUM. — DIST. XLIV ; QUJEST. I
lanquam pulcherrirauni carmen decurrens
secundum consonantias optimas, aliis prae-
euntibus el aliis succedentibus, quous-
que res perfecte ordinentur in finem. Haec
idera.
Concordat .Egidius, de his scribens pro-
lixe : In productione (inquiens) cujuslibet
rei est tria considerare, videlicet, producentem.moduin
producendi, et productum.
llaque rem non posse fieri meliorem, po-
test ex triplici causa accidere. Primo, ex
parte producentis : et hoc dupliciter. Pri-
nio, quoniam agit ex necessitate natunc :
natura enim determinatur ad uuum, et
agil seeundum lotum posse suum. Secun-
do, quoniam tota bonilas producentis relucet
in producto. Ex parte quoque modi
producendi potest hoc dupliciter evenire :
primo, dum agens prsesupponit suscipiens
pr»paratum seu materiam dispositam ;
secundo,
quoniam ipsa materia capax non
est formae nobilioris. Item ex parte pro-
ducti dupliciter : primo, quia repugnat
effectui simpliciter; secundo, quia repugnat
huic effectui.— Quum ergo Deus non
agat ex necessitate naturae, et omnis crea-
tura a plena suae bonitatis repreesentatione
deficiat infinite, nec in agendo aliquid
praesupponat, imo et capacitatem rei va-
leat ampliare ; conslat quod nec ex parte
Dei producentis nec ex parte modi suae
productionis sit defectus quin creatura po-
tuerit melior fieri. Idcirco si defectus fuit
aut est, ille fuit quia effectui secundum
se repugnat, vel quia repugnat huic effe-
ctui. Non autem repugnat effectui secunversum. Universum quippe dicit unum per
dum se, quia effectui secundum se seu D aggregationem omnium habentium per se
simpliciter non repugnat nisi quod im-
plicat possibilitatemque tollit. Yerum huic
effectui id repugnat quod est directe con-
tra rationem ipsius, ut essentialem bonila-
tem habere ultra gradum suae naturse. Ideo
quantum ad meliorationem, in essentia-
libus non poterant res fieri meliores, sed
bene in accidentalibus, etc. Haec ^Egidius.
Praeterea Durandus respondendo ad hoc,
an Deus potuit creaturam facere melio-
rem, consonat introductis.
A Ad quaestionem vero qua quaeritur.utrum
Deus poluil universum facere melius quam
fecit, respondens : Universum, ait, accipi
potest tripliciter. Primo, prout includit
omne ens, tam creatum quam increatum,
et quod actu est et quod in potentia : et
constal quod universo sic sumpto non po-
test quid melius esse. Secundo, prout includit
omneens actu, tam increalum quam
creatum. Dicuntque aliqui quod universo
sic sumpto non potest aliquid melius esse,
quia in eo includitur Deus, qui cum
B mille mundis et cum mundo melioralo,
non est melior se solo, quemadmodum linea
cum puncto, non est melior quam
linea sola. Sed hoc videtur mirabile, ut-
pole quod plura bona non sint sallem
extensive aliquid melius quam unum, maxime
quando unum non includitur forma-
liter in alio.Nec est simile de linea et pun-
cto, quoniam punctus non est res quanta,
etiam dato quod sit aliquid positivum, aut
est sola privatio ulterioris continuationis
in linea.
C Tertio universum accipitur prout in-
cludit omne ens creatum actu exsistens.
Sicque quaestio intelligi potest dupliciter.
Primo, utrum Deus producere possit universum
aliud secundum speciem, quod
isto sit melius. Secundo, utrum Deus pos-
sit universum quod nunc est, melius fa-
cere quam est. — Primo modo intelligendo
quaestionem, dicendum quod non : quia
quaecumque incidunt in unum ordinem
per se, pertinent ad unum et idem uni-
et inter se ordinem. Omnes autem species
exsistenles aut possibiles, inter se ordinem
habent : quia se habent ut species
numerorum. Ex quo patet, quod quamvis
Deus possit producere plures mundos solo
numero differentes, non tamen specie :
quoniam omnes species in unum coinci-
dunt ordinem.
Porro si quaestio intelligatur secundo
modo, videlicet, an Deus possit universum
quod nunc est, facere melius quam est,