Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

QUiEST. III : DE QUO PER PRIUS DICATUR IN DEO PRINCIPIUM 289
tur sequivoce. Respondondum, quod prin-
cipium ad extra et ad intra non sunt
rationis ejusdem, sed emanaliones illa? ad
intra sunt ejusdem rationis, non sicut res
ejusdem speciei, sed sicut genus est principium
idem commune. Unde sicut homo
et leo habent aliquod commune in quid,
ut animal,quod prsedicatur de eis in quid,
quamvis differant sub animali propriis
rationibus ; sic principiare Filium et prin-
cipiare Spiritum Sanctum propriis ratio-
nibus differunt, et tamen habent prin-
cipium commune univocum in quid. Heec
Scotus.
Cujus responsio videtur dissonare a po-
sitione Alexandri et Alberti, dicentium
quod principium in divinis dicitur uni-
voce respectu generationis et spirationis,
non univocatione generis aut speciei, sed
proportionis. Hsec tamen dissensio in se
parva videtur, et forsitan magis consistens
in modis loquendi quam in re.
Durandus demum hic infert opinionem
quorumdam qui dicunt quod nomen prin-
cipii dicitur univoce, quum Deus dicitur
principium creaturarum et una persona
fertur principium alterius personse divinse.
Quod probant sic : Quod non variat
conceptum minus communem, non variat
conceptum magis communem. Quse enim
sunt unus triangulus, sunt una figura,
non econverso, ut quinto Metaphysicee patet.
Sed causa est minus commune quam
principium. Ergo quod non variat conceptum
causee, non variat conceptum prin-
cipii. Sed causare in aliena natura et in
propria, non variat conceptum causee. Nam
causa univoca et causa sequivoca ad idem
pertinent genus causae et univoce, scilicet
ad genus causse efficientis. Ergo princi-
piare in natura sua ut in divina, et in na-
tura aliena sicut creata, non variat conceptum
causae quin hinc inde exsistat
univocus. Sed istud non valet, quoniam
principiare in natura sua vel aliena, dummodo
utraque differat secundum numerum,
non variat rationem causse neque
principii ; tamen principiare in natura sua
T. 20.
A eadem secundum numerum, variat rationem
principii variatione quse est secundum
quid et simpliciter. — Idcirco dicendum,quod
principium dicitur analogice in
divinis respectu unius personse ad aliam
et respectu creaturarum. Eadem quippe
ratio est de potentia et de principio,
quum potentia sit principium transmu-
tandi aliud, vel transmutandi ab altero.
Sed potentia non dicitur univoce de po-
tentia creandi et de potentia generandi in
Deo :
alioqui potentia generandi contine-
B retur sub omnipotentia sicut creandi po-
tentia. Ergo principium non dicitur uni-
voce de principio generandi ac spirandi,
quse intrinsece sunt in Deo, et de potentia
creandi, sed analogice. Hsec Durandus.
Postremo, ad intelligendum hsec confert
quod hic scribit ^Egidius : Tam divinarum
personarum quam creaturarum emanatio
est a Deo per intellectum et voluntatem
diversimode tamen, quoniam actus intel-
ligendi quo Deus intelligit se, et actus
volendi quo vult se, est ratio intelligendi
C volendique alia, et per consequens cau-
sandi ea. Porro intelligendo se producit
Filium, et volendo se producit Spiritum
Sanctum : sicque productio divinarum
personarum est causa et ratio productio-
nis creaturarum. Non ergo eadem ratione
producit ad intra et ad extra, nisi secundum
prius et posterius. Hsec ^Egidius, qui
ista prolixissime scribit.
Objectorum solutio patet ex dictis.
D QU^STIO III
TErtio quseritur, De quo per prius
dicatur in Deo principium, an
respectu emanationis ad intra, vel
potius
extra.
respectu productionis ad
Et ex dictis sequi videtur, quod per
prius respectu emanationis ad intra, quum
illa sit prior et dignior, exemplar quoque
et causa principiationis ad extra. Verum-
19
;