Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

UTRUM PR.ESCIENTIA SEU PROVIDENTIA DEI 1MPONAT REBUS NECESSITATEM 481
videntia : quia non quasi futurum, sed
omnia quasi prsesentia, porro (id est procul)
videt ab aeternitatis specula. Attamen
prsescientia dici potest, in quantum co-
gnoscit illud quod futurum est, non sibi,
sed nobis.
Quod ut clarius pateat, ostendatur ex-
emplis. Sint quinque qui successive in
quinque horis quinque videant contingentia
facta : possum ergo dicere, quod isti
quinque vident prsesentialiter hsec contin-
gentia succedenlia. Si itaque poneretur,
quod isti quinque actus cognoscentium
essent unus actus, posset dici quod una
cognilio esset prsesentialiter de omnibus
illis cognitis successivis. Quum ergo Deus
uno seterno intuitu temporalia videat, cun-
cta contingentia in diversis temporibus
seternaliter ac prsesentialiter cernit, non
tantum ut habentia esse in sua notitia :
quia non solum scivit de rebus se eas co-
gnoscere, quod est esse in cognitione sua;
sed ab seterno etiam vidit uno intuitu et
videbit singula tempora, et rem esse talem
in hoc tempore, et in tempore illo defice-
re. Nec tantum videt hanc rem respectu
prsecedentis temporis esse futuram, et re-
spectu futuri prseteritam ; sed videt tem-
pus istud in quo est prsesens, et rem esse
prsesentem in tempore isto : quod in in-
tellectu nostro non potest accidere, cujus
actus est successivus secundum diversa
tempora. Sicque patet nil prohibere quin
Deus habeat certam notitiam contingentium
ad utrumque, quum divinus intuitus
ad rem contingentem referatur secundum
hoc quod prsesentialiter in actu est, quan-
do jam determinata est certitudinaliterque
cognosci potest. — Itaque divina cognitio
transit super contingens, etiam si futurum
sit nobis, sicut transit visus noster super
ipsum dum est ipso cernente. Et quoniam
esse quod est, quando est, necesse est esse
(ita quod nequeat simul et semel esse et
non esse), quod tamen absolute non est
necessarium ;
ideo dicitur quod in se con-
sideratum, est contingens, sed relatum ad
Dei cognitionem, est necessarium : quia
T. 20.
A ad ipsam refertur secundum quod est in
esse actuali. Et omnino est simile, si ego
prsesentialiter videam Socratem currere :
quod quidem in se est contingens ; sed
relatum ad visum meum,est necessarium.
Ideo bona est distinctio qua dicitur, quod
est necessarium necessitate consequentise,
non consequentis ; vel necessitate condi-
tionata (hac scilicet conditione, si est prse-
scitum), non absoluta.
Si autem objiciatur : In omni vera con-
ditionali, si antecedens est necessarium,
B et consequens ; sed antecedens hoc, scili-
cet Socratem currere esse praescitum, est
absolute necessarium : ergo et consequens.
Nam ad antecedens hoc semper sequitur
consequens, et ad necessarium semper se-
quitur necessarium, et nunquam nisi ne-
cessarium, sicut ad verum nunquam se-
quitur falsum. Sed hujus conditionalis,
Socrates curret si est prsescitum a Deo,
antecedens est necessarium absolute, tum
quia omne prseteritum est necessarium,
tum quia omne seternum est necessarium
C ergo scientia Dei est de necessariis.
Ad hoc multipliciter respondetur. Quidam
enim dicunt, quod hoc antecedens,
videlicet hoc esse prsescitum a Deo, non
est necessarium. Et si objiciatur quod est
dictum de prseterito, ergo est necessarium
; dicunt, quod hoc habet instantiam
de prseteritis quse dicunt respectum ad
futurum. Unde quum dicitur hoc fuisse
futurum, quamvis dictum sit de prseteri-
to, tamen quia dependet a futuro, non est
necessarium : quia quod fuit quandoque
D futurum, potest non esse futurum, quia
futurus quis incedere, non incedet, ut di-
citur secundo de Generatione. Verum ista
instantia nulla est. Nam quamvis quod
fuit futurum, possit non esse futurum im-
peditis causis quse erant determinatse ad
effectum ut in majori parte, non tamen
potest non fuisse futurum : quoniam sem-
per erit verum dicere, Hoc quandoque fuit
futurum. Similiter non est ad propositum:
quia quum dicitur prsescitum, non tantum
importatur ordo ad futurum, sed etiam
'
31
: