Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN CARITAS SIT VIRTUS CREATA, VEL IPSEMET SPIRITUS SANCTUS 11
Prseterea, in secunda secunda?, qusestio-
ne vicesima tertia : Magister, inquit, primo
Sententiarum ponit quod caritas non
sit aliquid creatum in anima, sed ipsemet
Spiritus Sanctus mentem inhabitans. Nec
est sua intentio quod motus dilectionis
quo diligimus Deum, sit Spiritus Sanctus,
sed quod motus iste dilectionis est a Spi-
ritu Sancto non mediante aliquo habitu,
sicut a Spiritu Sancto sunt actus alii virtuosi
mediantibus virtutum habitibus. Quod
dixit propter excellentiam caritatis. Tamen
si quis recte consideret, hoc in caritatis
detrimentum magis redundat. Non
enim motus caritatis ita procedit a Spiritu
Sancto mentem humanam movente, quod
mens humana tantum sit mota, et nullo
modo sit principium hujusmodi actus, sic-
ut dum corpus aliquod movetur ab exte-
riori movente. Hoc etenim esset contra
rationem voluntarii, cujus oportet principium
esse in ipso : sicque sequeretur quod
diligere non esset voluntarium. Nec dici
potest, quod Spiritus Sanctus sic moveat
voluntatem ad actum amandi ut instrumentum,
quod etsi sit principium actus,
non tamen est in ipso agere aut non age-
re : quia sic quoque ratio voluntarii tolle-
retur et excluderetur ratio meriti. Oportet
ergo quod voluntas sic moveatur a Spiritu
Sancto, quod et ipsa sit efficiens hujusmodi
actum. Porro nullus actus perfecte
producitur a quacumque activa potentia,
nisi sit ei connaturalis per aliquam formam
quse sit principium actionis. Unde
Deus, qui omnia movet ad debitos fines,
singulis rebus indidit formas per quas
inclinantur ad fines sibi divinitus prsesti-
5ap.vui, 1. tutos : sicque per hoc disponit cuncta sua-
viter, ut in libro Sapientise habetur. Con-
stat autem quod actus caritatis excedit
naturalem potentiam voluntatis. Nisi ergo
aliqua forma superadderetur voluntati per
quam ad actum dilectionis inclinaretur,
actus iste imperfectior esset naturalibus
actibus, actibus quoque aliarum virtu-
tum, nec facilis delectabilisque consiste-
ret. Quod falsum est, quoniam nulla virtus
A tantam habet inclinationem ad proprium
actum ut caritas, nec aliqua forma aut
virtus seu habitus tam delectabiliter ope-
ratur ut ipsa. Hinc maxime est necesse
quod ad actum caritatis producendum in
nobis, sit aliqua forma habitualis superaddita
naturali potentise, ipsam ad actum
caritatis inclinans, eamque prompte ac de-
lectabiliter operari efficiens. — Hsec Thomas
in secunda secundse. Qui etiam in
Scripto tertii, distinctione vicesima sepli-
ma, istud bene declarat.
B Circa hsec Petrus scribit : In anima ra-
tionali tria considerantur, videlicet : es-
sentia ejus, quse perficitur per gratiam ;
item potentise cognitivse, quse perficiuntur
per habitus cognitivos ; potentise quoque
motivse motse, ut concupiscibilis et irasci-
bilis, quse perficiuntur per habitus moti-
vos. Insuper consideratur in anima poten-
tia universaliter motiva non mota, puta
voluntas, quse perficitur caritate. De qua
an sit increata, fuerunt opiniones. Magi-
ster namque vult dicere, quod sicut Spi-
C ritus Sanctus secundum seternam processionem
est amor Patris ad Filium, et
econtra, non tamen ut forma utrique in-
haerens ; ita secundum processionem tem-
poralem sit amor utriusque ad rationalem
creaturam, et econverso, et moveat volun-
tatem quemadmodum angelus corpus assumptum,
non ut forma voluntati inhse-
rens. Porro modus quo Spiritus Sanctus
movet voluntatem, non est tantum per
modum causse efficientis, quia sic omnia
movet : sed est etiam per modum causse
D exemplaris, quoniam amor est; et finalis,
quoniam summum bonum est : hinc movet
ut finis. Hsec vero apprehensio summi
boni in ratione boni per fidem, est ei
(videlicet voluntati) pro forma movente,
quse tamen non voluntatis, sed rationis
est forma : sicut desideratum apprehensum
movet desiderium mediante appre-
hensione, prout posuerunt philosophi quod
intelligentia movet ccelum mediante anima
cceli, quse apprehendens intelligen-
tiam, desiderat ei assimilari in actualitate