Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

348 IN LIBRUM I SENTENTIARUM. — DIST. XXXII ; QU/EST. II
qui est sapientia, qua sapientia, id est quo A non sunt verae factiones, significarentur
Filio, Pater est sapiens. Et hoc relativum,
qua, potest duplicem facere relalionem,
videlicet personalem et simplicem. Si per-
sonalein, falsa esl, quum sit sensus : Pater
genuit Filium qni est sapientia, qua sa-
pientia, id est quo Filio, Pater est sapiens.
Si simplicem, vera est, et est sensus : Pa-
ter genuit Filium qui est sapientia, qua?
sapientia est essentia qua Pater est sa-
piens. Sicque intellexit Augustinus in li-
bro LXXXIII Quaestionum; sed in libro
de Trinitate melius inde scripsit. Hsec Ale- B
xander.
Cujus verbis obviare videtur, quod secundum
alios doctores propositio illa nul-
lo modo est admittenda. Ad quod puto
dicendum, quod sensus iste ab Alexandro
inductus, videtur satis extraneus : ideo
alii dicere volunt, quod nullo modo est
concedenda in sensu quem proprie facit.
Videtur quoque Alexander sensisse non
esse concedendum, quod Pater videt aut
novit se in Filio, et quod illa dumtaxat
Pater novit in Filio, quorum Filius exstat C tionem realem ad exprimentem, a quo
principium : quod et Albertus insinuat.
Sed ad hoc quod aliquid sit ratio cogno-
scendi alia, non oportet quod sit illorum
productivum principium : idcirco de hoc
adhuc plus placet responsio Thomse.
Amplius Scotus : Primo, ait, videamus
de intellectu nostro. Ibi enim memoria
gignit actualem notitiam, quse etiam ad
memoriam duplicem habet relationem :
unam geniti ad gignens, et hsec est de secundo
modo relativorum, ac mutua; aliam
declarantis ad declaratum, quse est tertii D
modi relativorum, nec mutua. Quemadmodum
autem notitia genita declarat for-
maliter objectum latens in memoria, ita
illud quod producit notitiam actualem et
dat illi istam vim declarandi, potest dici
declarare illa notitia quasi effective. Si
enim aliquis producat speculum et in eo
imagines relucentes, hoc speculum forma-
liter declarat relucentia illa, tamen illud
producens speculum effective declarat. Et
hoc clarius pateret, si actus anima? qui
per neutra, non activa ; nunc autem signi-
ficantur per verba activa propter habitudinem
illam quam habent ad objectum in
quod transeunt. Tunc namque si essent
neutra, significarent formaliter illam rea-
litatem a qua imponuntur inesse subje-
cto ; tuncque possent talia verba activa
ab eisdem formis imponi, quse significa-
rent talium productionem, et notitia ge-
nita esset forma objecti, producens vero
diceretur effective formam causare : quemadmodum
similitudo potest esse illud in
quo fundatur relatio activi et passivi, ita
quod sicut assimilans est similitudinem
praestans, ita tunc declarans active signi-
ficatum, esset efficiens ipsam declarationem
formalem in ipso animse actu sive in
subjecto illius actus. Ad propositum, Verbum
seternum a Patre exprimitur, et ista
expressio est relatio originis : huic enim
expresso communicatur ex vi producti-
onis suae notitia infinita, quae est omnis
declarabilis declarativa. Habet igitur rela-
gignitur. Sed aliam, scilicet declarativam,
habet non tantum ad ipsum gignentem,
sed secundum quod est quid infinitum, ad
se atque ad ipsum, imo etiam ad alia omnia
: et ista est tantum rationis, quia non
tantum est ad creaturas, sed etiam ad se
ipsum, et si nulla realis relatio Dei est ad
creata, multo plus ejusdem ad se ipsum
non est realis relatio. Porro declarare istud
convenit Verbo formaliter ;
producenti au-
tem Verbum convenit principiative, sicut
in nobis convenit memoriae efficienter. Et
sic Verbum formaliter declarat declarabile
omne ; Pater autem declarat Verbo principiative,
in quantum sibi communicat
actualem notitiam infinitam. Itaque verbum
hoc, dicere, potest significare primam
relationem originis, quse est gignen-
tis ad genitum : sicque solus Pater dicit,
non Verbo, sed Verbum. Et hoc modo
Richardus sexto de Trinitate affirmat, quod
solus Pater dicit. Alio modo potest signi-
ficare istam habitudinem rationis quse est