Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

ait : Verbum
divinum maxime dicitur ad
similitudinem verbi interioris. Ad completam
autem rationem verbi interioris fria
concurrunt. Primum est ipsius intelleclus
super intelligibile conversio ; secundum
est similitudinis ejus in se naturalis ge-
neratio; tertium, ordo manifestandi se in
illo vel sibi ipsi vel alteri. Non enim spe-
cies rei quiescens in memoria dicitur verbum,
sed species informans aciem cogi-
tantis, genita ab illa, ac illi simillima atque
illius manifestativa. Primum horum trium
convenit essentise cuilibetque divinse per-
sonee. Secundum vero non convenit es-
sentia?, neque Patri,quia non producuntur,
neque Spiritui Sancto, quia non procedit
per modum similitudinis et naturee, ideo
non est imago; sed Filio soli, cui et tertium
convenit, ut patuit supra. Ideo' verbum
in divinis non essentialiter, ut quibusdam
est visum, sed personaliter tantum
accipitur, et soli Filio convenit, secundum
SS. Ambrosium, Augustinum, et alios.
Ha?c Petrus.
Preeterea huic responsioni satis concor-
dat Thomas in prima parte Summse suse,
ait. i. qusestione tricesima quarta : Verbum (in-
quiens) in divinis si proprie sumatur, est
nomen personale, et nullo modo essentia-
le. Verbum namque in nobis tripliciter
sumitur proprie. Primo etenim et manife-
stius sumitur pro verbo vocali, quod ab
interiori procedit quantum ad duo quee
sunt in ipso, quse sunt vox ipsa et signifi-
catio vocis : principaliter tamen interior
mentis conceptio dicitur verbum ; et se-
cundario vox illius conceptionis significa-
tiva. Tertio imaginatio vocis verbum voca-
tur. — Ariani autem, ne cogerentur fateri
Filium Dei esse Patri consubstantialem et
intra ipsum manentem,dixerunt quod verbum
in Deo dicitur metaphorice atque improprie.
— Sciendum quoque, quod nullum
eorum quse ad intellectum pertinent, di-
citur personaliter in divinis, nisi verbum.
Solum etenim verbum in intellectu significat
aliquid ab alio manans. Id namque
quod intellectus format concipiendo, est
AN VERBUM PROPRIE DICATUR 1N DIVINIS 249
A verbum ipsius. Intellectus autem secundum
quod est per speciem inlelligibilem
in actu, consideratur absolute; et similiter
intelligere, quod ila se habet ad intellectum
in acfu, sicut esse ad ens in aetu :
non enim intelligere significat actionem
ab intelligente egredientem, sed in eo ma-
nentem. Idcirco dum verbum vocatur no-
titia, non sumitur notitia pro actu ac ha-
bitu intellectus cognoscentis, sed pro eo
quod intellectus concipit cognoscendo. Pro-
pter quod secundum Augustinum, Verbum De Trini-
B est sapientia genita : quod nihil est nisi tat
conceptio sapientis, qua? et pari modo po-
test notitia genita nuncupari. Conformiter
potest intelligi illud Anselmi, Dicere Dei,
est cogilando intueri, in quantum videli-
cet intuitu cogitationis divinse concipitur
Verbum Dei. Attamen nomen cogitationis
non proprie convenit Deo. Idcirco Anselmus
cogitationem sumpsit improprie pro
contemplatione.
Si vero objiciatur, quod secundum An-
selmum, quselibet divina persona est di-
G cens : respondendum, quod sicut verbum,
ita et dicere non nisi personaliter dicitur
in divinis : sed dici convenit cuilibet di-
vinse personse, quia non solum verbum,
sed et res verbo significata dicitur seu
profertur; solique Filio convenit dici eo
modo quo dici convenit tantum verbo.
Pater quippe intelligendo se et Filium et
Spiritum Sanctum, cunctaque alia quse in
ejus scientia continentur, concipit verbum,
ut sic tota Trinitas verbo dicatur,
imo et quselibet creatura. Quumque dice-
D re, non sit nisi verbum proferre, solus
Pater in divinis est proprie dicens, quum
tamen unaquseque divina persona sit in-
telligens et intellecta, et per consequens
verbo dicta. — Hsec in Summa.
His verbis Thomse ac Petri omnino con-
cordat Richardus, qui etiam aliqualiter
improbat quod Thomas ait in Scripto, verbum
in divinis non solum personaliter,
sed et essentialiter accipi. Allegat quoque
Richardus Trismegistum in libro de Divi-
nitate dicentem ad discipulum suum As-
^
llbv ".