Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

in omni locali corporum motu atque in
motu augmenti et diminutionis, vel secundum
medium quantitatis virtualis, cujus
divisio attenditur secundum intensionem
et remissionem alicujus formse, sicut in
alteratione sensibilium qualitatum : tuncque
tempus per se ipsum mensurat motum,
quia ad terminum successive pervenitur,
eo quod divisibilis sit. — Quandoque
vero terminus ad quem, non est mediatus
termino a quo, quemadmodum in mu-
tationibus de privatione ad formam vel
econverso, ut in generatione et corruptio-
ne, et in illuminatione, ac consimilibus :
et illis quoque mutationibus oportet annexum
esse tempus, quum constet mate-
riam non simul esse sub privatione et
habitu. Non autem sic, quod exitus seu
transitus de uno extremo in aliud fiat in
tempore : sed alterutrum extremorum, vi-
delicet primum quod mutatione abjicitur,
est conjunctum cuidam motui vel altera-
tioni, sicut in generatione et corruptione,
vel locali motui solis, ut in illuminatione;
et in termino illius motus est etiam terminus
mutationis, atque pro tanto illa
mutatio dicitur subita seu instantanea,
quia in ultimo instanti temporis quod
mensurat motum praecedentem, acquiritur
illa forma seu privatio, de qua ante nil
inerat. Et in illo instanti dicitur generatum
esse, non autem proprie generari :
quoniam omne quod generatur, generaba-
tur et generabitur, ut in sexto Physicorum
probatur. Hinc omnes tales mutationes in-
UTRUM ANGELI MOVEANTUR 465
stantanese, sunt termini cujusdam motus continua, non tamen est in ea continuitas
prioris, ut sexto Physicorum asserit Gom- D secundum quod refertur ad motum ange-
mentator.
Porro motus angeli non potest esse terminus
motus alterius : unde oportet quod
sit in tempore, non in instanti. Sed hoc
tempus est aliud a tempore quo men-
surantur motus cceli et corporalium re-
rum. Nullus quippe motus mensuratur
motu cceli, nisi qui ordinatur ad ipsum.
Quumque motus angeli nullum ordinem
habeat ad motum cceli, prsesertim si mo-
tus angeli dicatur successio operationum,
T. 20.
A constat quod non mensuretur tempore
quod est mensura primi mobilis, sed alio
tempore : cujus temporis naturam acci-
pere possumus ex natura motus. In tempore
enim est aliquid quasi formale, quod
se tenet ex parte quantitatis discretae, vi-
delicet numerus prioris et posterioris ; et
aliquid materiale, per quod est continuum,
quoniam continuitatem habet ex mo-
tu in quo est sicut in subjecto et in primo
mensurato per ipsum, puta in motu
cceli, ut fertur quarto Physicorum. Motus
B autem ille habet continuitatem a magni-
tudine. Unde quum motus angeli non sit
continuus, quia non est secundum neces-
sitatem habens conditiones magnitudinis
per quam transit (sicut est in illis quae
sunt nata esse in loco, ita ut eorum corpo-
ralis substantia commensurata sit terminis
loci), sed per successionem operationum
in quibus nulla est ratio continuitatis
ideo tempus illud non est continuum, sed
compositum ex nunc succedentibus sibi
invicem, ut numerus operationum succe-
C dentium sibi tempus vocetur, sicut ipsa
operationum successio vocatur motus : et
quot sunt operationes ex quibus compo-
nitur motus secundum diversa loca, tot
erunt nunc ex quibus-componitur tempus
illud. Quod etiam consonat ei quod sexto
Physicorum ait Philosophus : Ejusdem ra-
tionis est, indivisibile moveri, et tempus
componi ex nunc, et motum ex momentis,
lineamque ex punctis. Nam quamvis
linea per quam angelus transit, exsistat
li, qui diversa ubi non continuatim per-
transit. — Hsec Thomas in Scripto. In qui-
bus videtur aliqualiter discrepare a dictis
suis in Summa jam tactis, in quibus fa-
tetur motum angeli interdum posse esse
continuum, secundum variam applicationem
suse virtutis ad locum.
Denique prima parte Summse de hac q. un, a. 3.
ipsa scribit materia : Quidam dixerunt lo-
calem angeli motum esse in instanti. Dicebant
enim, quod dum angelus movetur
30
;