Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

seternaliter et temporaliter : verbumque
AN VERBUM PROPRIE DIGATUR IN DIVINIS 251
A
temporale non est Deus neque in Deo, sed
creatura ; Verbum autem seternum est
Deus, et est solum illius cujus est concipere.
Ideo rationes probantes verbum
notionaliter accipi, sunt simpliciter con-
cedenda?, et quod dicere non capitur es-
sentialiter, nisi respectu verbi creati, at-
que ut temporalem notat effectum. Hsec
Bonaventura.
Postremo JEgidius hic recitat positionem
Thoma? in Scripto, sicut modo narrata
est, et dicit eam in tribus deficere : pri- B
mo, quoniam verbum nec est species in-
telligibilis, nec actio intellectus ; secundo,
quia nec specie intelligibili nec verbo formaliter
intelligimus ; tertio, quia verbum
non dicit quid absolutum cum respectu.
Ad qua? dico cum sancto Doctore, quod
queestio ista est de nomine potius quam
de re. Idcirco in ea multum cavillari vi-
detur inutile. An autem verbum sit actio
intellectus, paulo post inquiretur. De quo
quidquid quis dicat, certum est quod tam
specie intelligibili quam actu intelligendi C
seu verbo mentali formaliter intelligamus,
nisi forte stemus in terminis. Per id namque
formaliter intelligere dicimur, quod
est formale principium intelligendi vel
ipsa intellectio actualis : sicut videre asse-
rimur radio visuali seu similitudine coloris
exsistente in oculo, et ipsa visione. Ad
actum autem intelligendi concurrit spe-
cies intelligibilis tanquam formale principium
intelligendi, et ipsa actualis intelle-
ctio seu mentis conceptio tanquam forma
denominans : ergo utroque illorum for- D
maliter intelligimus. — An vero verbum
possit aliquo modo essentialiter accipi,
Thomas et Albertus rationabiliter satis de-
clarant : quod tamen est de quid nominis
disceptare. Tenet ergo J^gidius, quod verbum
solum personaliter, relative notiona-
literve dicatur in Deo.
Ad objecta dicendum, quod dum verbum
Deo adscribitur, omnis imperfectio
et vilitas qua? ei in creaturis adjuncta
sunt, penitus removentur. Verbum autem
mentale quod ad divina transfertur, non
est sonans, vile ac transiens, sed in luce
mentis quiescens. Per quod patet primi
tertiique solutio. — Ad secundum dicendum,
quod verbum proprie sumptum, di-
citur quid prolatum et originatum, non
tamen proprie initiatum aut principiatum
: imo potest esse alque in Deo est
proferenti ac gignenti cOcDternum.
Nunc restat ostendere, An verbmn in
divinis semper dicat respectum ad creata
quod est unum de principalibus dubiis
hujus distinctionis.
Videtur quod sic. Primo, quoniam Deus
unico actu intelligendi genuit Verbum,
quod est ipsius imago et omnium rerum
creatarum exemplar, ut Augustinus, An-
selmus, aliique concorditer dicunt. Ergo
sicut verbum dicit respectum ad proferen-
tem, ita ad creaturas. Secundo, quia in
Verbo Dei cuncta relucent, et ipsum est
ars rationibus plena ac mundus archety-
pus, ut asserit Augustinus : sed per omnia
ista notatur respectus ad creaturas. Tertio,
super illud, In principio erat Verbum, di- Joann. i, i.
cunt quidam expositores, quod Verbum
importat respectum non solum ad Patrem,
sed etiam ad creata. — In oppositum est,
quia qua? connotant effectum in creatura,
non competunt Deo ab aeterno. Verbum
autem a?ternaliter convenit Deo.
Ad hoc sanctus Doctor respondet : Verbum
in divinis non semper dicitur per respectum
ad creaturas, sed aliquando dici-
tur cum respectu, interdum sine respectu.
Verbum namque sive dicatur essentialiter
sive personaliter, species est concepta, in
qua est similitudo ejus quod dicitur, ac
dicentis, dum quis dicit se ipsum. Porro
divina essentia seu Pater pra?habet in se
similitudinem omnis creaturse tanquam
exemplar. Idcirco quod significatur ut spe-
cies aut similitudo Patris aut divinse essen-
tisB, si perfecta sit similitudo, continebit
in se similitudinem omnium rerum. Sed
quamvis aliquid sit species vel similitudo
: