Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

per ipsum manuducimur in cognitionem
Verbi aeterni, duo videntur esse. Primum
est, quod sit aliquid in intellectu consistens
ac manens. Ex quo elicimus quod
Verbum Dei consubstantiale sit Patri, quoniam
manet in corde Patris : quidquid autem
in Deo est, idem cum ipso consistit.
Secundum est, quod procedat ab aliquo,
quia profertur. Et ex hoc concludimus,
quod Filius Patris aeterni sit personaliter
a Patre distinctus. Hinc insufficienter di-
cunt, qui asserunt quod verbum sit ipsa
quidditas rei intellecta definitive, quse se
habet ad intellectum solum objective, nec
est in intellectu subjective. Contra quos
est quod Augustinus ait quintodecimo de
Trinitate, verbum esse cogitationem formatam.
— Verbum ergo mentale est aliquid
realiter in intellectu exsistens. Quumque
in intellectu sint, secundum omnes,
habitus et actus, ac ultra hos sit in eo,
secundum quosdam, duplex forma : una
quse imprimitur intellectui, utpote species
intelligibilis, quse omnem actum intelligendi
prsecedit; alia quam intellectus jam
factus in actu format de re intellecta, formando
conceptum definitivum aut enun-
tiativum : inquirendum quid horum sit
verbum. Et statim patet quod verbum non
est habitus aut species intelligibilis im-
pressa : quia hsec ambo manent in intellectu
nil actualiter considerante ; verbum
autem non est nisi in intellectu actualiter
considerante. Restat ergo quod sit actus
intelligendi,seu intellectio actualis,aut forma
seu species quam intellectus actualiter
format de re intellecta.— Et secundum hoc
sunt duee opiniones : una dicentium, quod
verbum est species illa sic formata de re ;
alia, quod sit actus intelligendi. Prima opi-
nio a suis sic declaratur. De ratione verbi
sunt duo : unum est, quod sit reprsesenta-
tivum rei principaliter intellectee ; aliud,
quod sit per actum dicendi productum. Di-
cere autem est actus intelligentis secundum
quod talis. Verbum ergo est aliquid
productum per actum intelligentis reprae-
sentativum rei intellectee. Hoc autem non
AN VERBOI PROPRIE DICATUR IN DIVINIS 255
A competit actui intellectus, sed speciei ita
formatse. Huic opinioni non puto conseutiendum,
ait Dnraudus, quia secuudum
Philosophum, per actiones has immanen-
tes qiue sunt intelligere, dicere, non con-
stituitur in nobis aliquid aliud. Est ergo
opinio alia, quod verbum iu nobis sit ipsemet
acfus intelligeudi, quemadmodum in
Monologiou fert Anselmus, quod dicere
mentale, est cogitando intueri. Intueri autem
est aclus intelligendi.
Has opiniones cum suis motivis prose-
B quitur Durandus diffuse, et tandem con-
cludit, quod verbum in divinis sumitur
proprie essentialiter et non personaliter,
nisi ex quadam appropriatione. Et circa
hoc scribit multa inepta et frivola, sicut
et alibi ssepe, videlicet quod Filius non
procedit a Patre per actionem intellectus,
nec Spiritus Sanctus a Patre ac Filio per
actionem et emanationem voluntatis : quod
supra ex Scripturis et dictis Sanctorum tom. xix,
est clarissime reprobatum. Insuper dicit, P- 44GAets -
quod emanatio actus intelligendi ab intel-
C ligente, et verbi a dicente, non est realis,
sed tantum secundum rationem. Quod constat
esse falsum, quum in omni mente
creata realiter distinguantur esse et agere,
seu essentia et actio ; et ipsa intellectio
actualis realiter profluit ab intellectuali
virtute intelligentis, similiter verbum a
proferente realiter manat atque distingui-
tur. De his et consimilibus dictis Durandi
pertranseo, quia aperte contraria sunt ve-
ris ac solidis documentis Alexandri, Tho-
mse, Alberti, Bonaventurse, et ceterorum
D jam praeallegatorum doctorum.
Nunc diligentius perscrutabor quid de
qusestione hac senserit Thomas. Et sicut
ex prsetactis ejus verbis patescit, ipse interdum
dicit, quod verbum mentale sit
vel actus intelligendi, vel species intelle-
cti ; interdum vero simpliciter dicit, quod
sit species illa secundum modum jam
tactum.
Edidit autem vir sanctus de hac re spe-
cialem tractatulum qui intitulatur de Na- , n ,
^
_
*De Poten-
tura verbi*, ubi de ista materia loquitur tia,q.ix,a.s.