Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

QUALITER OMNIA SINT IN DEO IDEALITER ATQUE CAUSALITER, ET QUID SIT IDEA 399
joann. i, tur per illud Joannis : Quod
factum est,
in ipso vita erat. Dicitur autem idea forma;
et secundum Platonem, forma dicitur
quasi foris manens per separationem a
materia, in qua non habet esse nisi ma-
teriale, non vero formale : unde et formas
in materia exsistentes dixit non esse veras
formas, sed verarum formarum imagines
causatas ab illis. Sicque idea proprie dicit
practicam formam : et quamvis Deus co-
gnoscat res tam practica quam speculativa
cognitione, tamen ideae proprie dicuntur
secundum notitiam practicam. Idea? ergo
sunt practicae rerum rationes in intellectu
divino, in quo sunt Iux : quae lux est pura
et prima formarum omnium forma ; in
qua luce est quidquid perfectionis est in
creaturis, quam unam et simplicem diver-
sae rerum perfectiones diversimode imi-
tantur participando. Hinc lux illa est prima
omnium rerum idea ; et formae rerum
in ipsa sunt, non per inhaerentiam, ut di-
versae ab ea, nec compositionem faciunt
cum eadem : imo sunt ibi per omnimodam
simplicitatem atque identitatem. Hinc
lux iila est divina essentia. Sed quia idea
super essentiam addit rationem practicae
formae et exemplaris, quam res diversimode
imitantur; ideo propter diversam
realem relationem rerum ad ipsam, diver-
sas accipimus relationes rationis in ipsa,
secundum quas ita est communis idea om-
nium, quod singulis est propria. Unde ad
#e6;-.xi,3. Hebraeos legitur : Fide intelligimus aptata
esse seecula, ut ex invisibilibus visibilia
fierent. Ubi per invisibilia, intelliguntur supersubstantialem unitionem.
exemplares idealesque rationes omnium D Praeterea hanc ideam diversa nomina
rerum in mente divina, ex quibus formata consequuntur, quia vocatur idea, exem-
sunt omnia. ldea quippe tripliciter consiplar, ratio, species, paradigma, mundus
deratur. Primo, secundum id quod est : et
sic est una ac simplex Dei essentia. Se-
cundo, prout est objectum practicae cogni-
tionis : sicque rursus est una in Deo, qui
plura (imo et omnia) uno actu cognoscit.
Tertio, ut est causa exemplaris : et sic
pluraliter significatur, quoniam non signi-
ficatur secundum id quod est, sed secundum
respectum ad ea quorum exsistit
A principium, qui respectus plurificatur secundum
multitudinem principiatorum :
quse pluralitas est tantum multitudo ra-
tionis et consignificati ex significatione
realis relationis aliorum ad ipsum.
Qualiter autem una et simplex Dei es-
sentia possit esse idea et exemplar mul-
torum ac diversorum, S. Dionysius quinto
capitulo de Divinis nominibus ostendit
per multa exempla. Primum est in uni-
tate, in qua omnis numerus uniformiter
praeexsistit et unitur ; et in quantum ab
B ipsa procedit, tantum distrahitur et in
multitudinem agitur. Secundum est, quod
centrum habet in se uniformiter lineas
universas quae ab ipso ad circumferentiam
deducuntur, ac quanto sunt centro pro-
pinquiores, tanto plus et inter se et in
centro uniuntur ; et quanto plus distant
a centro, tanto plus elongantur etiam a
se. Tertium est, quod in omni natura to-
torum, id est in natura universali et in
virtute ac motu motorum ccelestium atque
mobilium, rationes omnis particularis na-
C turae unitae sunt, et secundum processum
ab ipsa diversificantur. Quartum est, quod
in anima sunt uniformiter omnes poten-
tise quibus providet corpori : quae secundum
processum ab anima, in diversa organa
multiplicantur. Quintum est in sole,
qui uno solo lumine agit et generat haec
terrena : propter quod uniformiter et cau-
saliter praehabet ea in se. Ex quibus B. Dionysius
concludit : Magis in causa omnium
exemplaria praeexsistunt secundum unam
archetypus. Vocatur namque idea, id est
prima forma (sicut uXyj vocatur prima ma-
teria), quia idea est forma omnium formarum,
cujus participatione formalitas
omnibus eis inest; exemplar, in quantum
ipsam omnia imitantur; ratio, in quantum
est similitudo rerum in intellectu; species,
in quantum est medium cognoscendi ; pa-
radigma, in quantum secundum respe-