Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN DEUS PROVIDENTIAM HABEAT UNIVERSORUM ET SINGUI.ORUM 499
horuni aliqui dicunt, omnium providen- A
tiam sequaliter esse in Deo : qui ex hoc
incidunt in tres errores. Quidam enim a?s-
timantes similiter esse providentiam bonorum
et malorum, quum hsec duo, scili-
cet bona et mala, nequeant esse intenta
ab uno agente, posuerunt duos deos, quorum
unus (videlicet deus lucis, essenlia-
liter bonus) provideret bona, alius (utpote
deus tenebrarum, substantialiter malus)
provideret mala, juxta hseresim Manichsei.
Hsecque opinio a Sanctis et philosophis vis natura illa sit in bonitate inferior, at-
est reprobata, quia malum non habet cau- B tamen etiam bona est, et melius est esse
sam efficientem, nec est per se intentum. utramque quam alteram tantum. Si autem
Alii sestimantes quod similiter sit provi- Deus contulisset huic naturse quod nundentia
contingentium et necessariorum, quam posset deficere, jam non esset hsec
dixerunt omnia de necessitate accidere,
negantes libertatem arbitrii et contingen-
tiam rerum : quod ad sensum constat esse
falsum. Alii imaginanles similiter provi-
dentiam esse rationalium et irrationalium
creaturarum, dixerunt nihil mali etiam
brutis accidere, quod non sit eis provisum
in poenam, aut in majoris prsemii occasio-
nem. Propter quod dicunt peccatum esse C
occidere brutum, sicut et hominem : quod
et quidam hseretici nostri temporis sen-
serunt.
Sed quia hsec omnia sunt a fide penitus
aliena, dicendum quod omnium est pro-
videntia, sed non modo eodem. Providen-
tia enim dispositionem includit, quse in
rebus determinat ordinem in diversarum
naturarum gradu salvatum. Quumque pro-
videntise non sit destruere ordinem rerum,
effectus providentise expletur in rebus secundum
convenientiam rerum, prout natse D
sunt consequi finem suum. Sicut enim
quarto capitulo de Divinis nominibus S. Di-
onysius loquitur : Non est providentise Dei
naturam rei destruere, sed salvare. Ideo
Deus quasdam res ita instituit, ut secundum
suam conditionem consequantur finem
sibi prsefixum, per principium quod
est natura tantum, sicut in omnibus irra-
tionalibus ; in aliis super hoc principium
addidit voluntatem. — In his quoque quae
consequuntur finem suum per principium
quod est natura, est aliquis gradus : quia
quorumdam natura impediri non potest
a sui consecutione effectus ac finis, et iste
est in illis altior gradus : sicut est in cor-
poribus ccelestibus, in quibus nihil con-
tingit non intentum a Deo ex defectu ipso-
rum. Propter quod asserit Avicenna, quod
super orbern lunae non est malum,loquens
de malo naturse. — Alius naturse gradus
est, potens deficere ac impediri, ut natura
generabilium et corruptibilium : et quam-
natura, sed altera : in quo derogaretur
perfectioni totius universi. Hanc ergo na-
turam condidit Deus, prsenoscens defectum
ei contingentem, qui est malum naturse,
sed non intendens hoc malum : sed
ita providit, ut si malum contingeret ex
defectu alicujus naturse, ordinaretur in bonum
; sicut videmus quod corruptio unius
generatio est alterius. Et iste modus pro-
videntise extendit se usque ad bruta in-
clusive, quse potius aguntur instinctu naturse
quam voluntatis electione. Ideo malum
quod contingit in eis, recompensatur per
bonum naturse, non per bonum prsemii :
sicut quod mors muscse est cibus aranese.
— Sed in nobilioribus creaturis invenitur
aliud principium prseter naturam : quod
est voluntas. Quod quanto vicinius est Deo,
tanto a necessitate naturalium causarum
magis est liberum : ideo ex sua conditione
rectum ordinem potest tenere tendendo in
finem, et item deficere. Si autem inevita-
biliter aut indeviabiliter tenderet in finem,
per divinam providentiam jam tol-
leretur ab eo conditio suse naturse, ut
S. Dionysius protestatur ubi supra. Idcirco
a Deo est taliter instituta, ut etiam possit
deficere, ita tamen quod in potestate ejus
sit deficere et non deficere : quod non
contingit in defectu naturalis principii.
Et istos defectus voluntatum contingentes
prseter intentionem divinse providentise,