Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

QUALITER DICTTONES EXCLUSIViE ADDI QUEANT IN DIVINIS, ETC. 129
naturam de tribus personis, quee etiam in A Petrus ac Bichardus ad positionem Tho-
se est habens esse subsistens, nulla persoma? magis declinant.
narum distinctione intellecta. Unde quamvis
prsedicet divinam naturam ut naluram Insuper ad qusestionem qua quseritur,
divinam, et non ut quid subsistens, ni- an dictio exclusiva addi possit termino re-
hilo minus quod prscdicat est subsistens.
Ideo natura divina habet rationem ut
etiam ipsa sit consortium, prout signi-
ficatur in quo est, et ut ipsius sit con-
sortium secundum aliquid sibi conveni-
ens, prout significatur ut quid est : sicque
potest sibi addi ha?c dictio, solus, in pra?dicato,
tanquam rei subsistenti, et exclu- B
det extranea omnia a participatione for-
mse prsedicati, ut sit sensus : Trinitas est
solus Deus, id est, Trinitas est ille Deus
pra?ter quem nullus alius est Deus. Et ex-
pressior erit veritas, si quid aliud addatur,
dicendo, Trinitas est solus verus Deus,
vel, Trinitas est unus solus Deus. — Hsec
Thomas in Scripto.
In quibus ab inducta devoti Doctoris
positione parumper dissentit. Videtur autem
in hac re positio illa Bonaventurse
planior ac aptior esse. Quamvis enim divi- C
na natura sit quid subsistens, non tamen
extra personas subsist.it ; nec ratio perso-
na? convenit ei prout theologi loquuntur
de persona in divinis, ut infra patebit.
Amplius de hac queestione scribit idem
sanctus Doctor in prima parte Summse
sua?, qusestione tricesima prima, et coin-
cidit cum jam dictis. Ibi tamen declarat
cur dictio categorematica et syncategore-
matica nuncupetur :
Dictio, inquiens, di-
citur categorematica, qua? absolute ponit respondet Doctor : Hic est duplex positio.
rem suam circa suppositum vel subje- D Quidam namque simpliciter et sine distin-
ctum : ut albus circa hominem, quum dictione concedunt has atque consimiles :
citur, Homo albus. Syncategorematica vero
vocatur, qua? importat ordinem pra?dicati
ad subjectum : ut, omnis, nullus, solus.
Nam solus excludit omne aliud a subjecto
a prsedicati consortio : ut quum dicitur,
Solus Socrates scribit, sensus est, quod
nullus ei sit socius in scribendo, quamvis
multi sunt secum. Heec in Summa.
Scripta autem Thoma? de his satis con-
cordant Alberto atque Udalrico ; sed et
T. 20.
lativo, Bonaventura respondet : Haec dictio,
solus, prout syncategorematice sumitur,
importat privationem associationis. Ergo
quum dicitur, Solus Pater est Pater, locu-
tio vera est. Potest namque privationem
associationis tripliciter importare. Primo,
respectu forma? termini cui adjungitur, ut
dicatur, Solus Pater, id est, ille qui est
solus Pater, est Pater : quod verum est. Se-
cimdo, respectu pra?dicati : et hoc dupli-
citer. Primo, in non participando, ut quia
alii non communicat eam ; et ita adhuc
vera est : illa quippe proprietas sic con-
venit Patri, quod nulli alii. Vel potest
importare privationem associationis in
comparticipando, ut quum dicitur, Petrus
comedit solus, vel, Proficiscitur Bomam
solus : non quia alius non vadit Bomam,
vel non comedat, sed quoniam nullus com-
participat cum eo, quamvis participet. Et
sic adhuc locutio vera est, quia perso-
na Patris non participat vel comparticipat
cum alia in proprietate paternitatis. Idcir-
co secundum quod solus exclusive tene-
tur, judicatur locutio vera. Ha?c Bona-
ventura.
Denique ad qua?stionem hanc, utrum
dictio exclusiva vere addatur termino per-
sonali respectu communis pra?dicati, ita
ut vere dicatur, Solus Pater est Deus, idem
Solus Pater est Deus. Et dicunt, quod di-
ctio exclusiva addita uni relativorum, reliquum
non excludit : quoniam non excludit
id quod consequitur ipsum et intelligitur
in ipso, sicut dictio talis addita homini,
non excludit animal. Unum autem relativorum
est in altero, et sequitur illud :
ergo addita uni, non excludit alterum. Et
si objiciatur quod solus excludit opposi-
tum, dicunt quod relativa sunt differentia?
9