Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

444 IN LIBRUM I SENTENTIARUM. — DIST. XXXVII ; QU.EST. II
lur modus qui est esse in rebus per es- A
senliam. Est quoque in Deo considerare
personam secundum se, ulpole personam
Palris, cui appropriatur polcnlia, et ila est
modus essendi in rebus per potentiam ; et
item personam Filii. cui appropriatur sa-
pientia, et ila est modus essendi in rebus
per praosentiam, id est cognilionem, quoniam
praesens dicitur quasi prae sensu
ens;atque personam Spirilus Sancti, sicque
accipitur modus essendi in sanctis
per gratiam. Est quoque considerare divinam
essentiam ut in persona, et ila esl B
ultimus modus, quo divina essentia est in
Filio incarnato. — Ex parte autem crea-
turae sumitur sufficientia isla sic : Creatu-
rae omnes in Deo sunt, et ipse Deus est in
omnibus illis secundum tria. Est enim in-
tra rerum essentias, quibus illabitur per
suam essentiam : ideo dicitur esse in rebus
per essentiam. Influit etiam in reruin
virtutem per suam potentiam : ideo est in
rebus per potentiam. Cooperaturque re-
bus : ideo dicitur esse in rebus per prae-
sentiam, quoniam cooperantem oportet C spiritualia et incorporalia tantum, corpo-
aliquo modo esse praesentem ei cui co-
operatur. Sola3 vero rationales creaturae
tendunt in Deum ut in objectum :
et ila
dicitur Deus esse in sanctis per gratiam
adoptionis. Una autem sola, puta humani-
tas Chrisli, unitur Verbo aeterno hyposta-
tica unione, quae est quintus modus. Haec
Petrus.
Si autem objiciatur, quod plures sint
modi quibus Deus exsistit in creaturis,
quia in libro Confessionum asserit Augustinus
: Deus est in se ipso sicut Alpha et D
Omega, in mundo ut creator et rector, in
angelis ut decor el sapor, in eleclis ut li-
berator et adjutor, in reprobis ut terror et
horror. Dicendum quod isli reducuntur ad
•[iiucusque illos*, ut facile est pensare. Primus tamen
non speclat ad modos de quibus nunc agi-
tur, scilicet ad modos quibus cst in crea-
turis.In reprobis quoque non dicitur Deus
esse simpliciter, sed cum additione, in
quanlum sunt creaturse ejus, ut lactum est.
Insuper de hac re ait Thoinas in prima
parle Summae, qusestione oclava : Deus di-
citur esse in re dupliciler. Primo, per modum
causae agentis : et sic est in omnibus
rebus ab ipso causatis. Alio modo, sicut objectum
operationis est in operante : quod
proprium est in operationibus animae in-
tellectualis creaturae, prout cognitum est
in cognoscente, et desideratum in deside-
rante. Sicque est in rationali creatura per
gratiam. Quo modo autem sit in aliis cre-
aturis, considerandum est ex his quae in
rebus humanis esse dicuntur. Rex enim
dicitur esse in toto regno suo per suam
potenliam, quamvis non sit ubique prac-
sens per essentiam. Per praesentiam vero
suam dicitur quis esse in omnibus quae in
conspectu ipsius sunt : quemadmodum pa-
terfamilias praesens est omnibus suis do-
mesticis, qui tamen secundum substantiam
suam non est in qualibet parte domus
imo secundum substantiam suam est in
loco determinato in quo est ejus substan-
tia. — Quidam autem haeretici, ut Mani-
chaei, dixerunt potestati Dei esse subjecla
ralia vero potestati principii contrarii. Con-
tra quorum insaniam dicitur Deus esse in
omnibus per potentiam. Fuerunt et alii,*
qui quamvis crederent divinae potestati
omnia esse subjecta, divinam tamen pro-
videnliam dixerunt non pertingere usque
ad inferiora. Contra quorum errorem dici-
tur Deus esse in omnibus per praesentiam.
Fuerunt et alii, qui quamvis concederent
omnia ad providentiam pertinere divinam,
non tamen concesserunt omnia a
Deo esse immediate creata, sed unam in-
telligentiam esse creatam ab alia. Contra
quos dicitur Deus esse in omnibus per essentiam.
Haec Thomas in Summa.
In eadem etiam quaestione declarat qua-
liter esse ubique sit proprium Deo, di-
cens : Esse ubique primo et per se, est
proprium Deo. Dico aulem esse ubique
primo, quod secundum se totum est ubique
: quia si quid esset ubique secundum
diversas partes suas in diversis locis exsi-
stens, non esset primo ubique, quum hoc
;
art. 4.