Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

UTRUM DEUS POSSIT AUT POTUERIT CREATURAS PAGERE MELIORES, ETC. 589
Deus facere meliori modo, id est, meliori A tabilia preevidere, ergo potest mutabiliter
sapientia, meliori bonitate, meliori poten-
tia, quum ipse sit sapientia, bonitas et
potentia sua. Si vero modus intelligatur
ex parte rei factse, potest Deus meliori
facere modo, hoc est, ut res sit facta in
modo meliori, seu melius habens. — Si
autem objiciatur, quod Hugo in suis ait
Sentenliis : Quidquid facit Deus, si me-
lius facere potest quam facit, in hoc ipse
non bene facit quod non optime facit
quod facit. Facere quippe et nolle melius
facere, est facienti male efficere : quod B
bona mens de Deo dici non sustinet. Ergo
non potest aliquid facere melius, nec modo
meliori quam facit. Respondendum,
quod verba Hugonis locum habent quando
agens operatur ex debito; Deus autem nul-
li est debitor. Deus quoque optime operatur
quantum est ex parte sui, quamvis
non ex parte creaturse. Haec Alexander.
Porro Antisiodorensis in Summa sua,
primo libro, respondet : Nonnulli dicunt,
quod si adverbium melius determinat verbum
facit in ordine ad suppositum seu G
rem nominativi, non potest Deus aliquid
melius facere, quum omnia operetur ra-
tione seterna et exemplari, nec meliori ra-
tione facere potest. Si vero determinet
factionem ad rem accusativi, facere potest
melius, id est rem meliorem. Unde secundum
Augustinum, Deus facere potuit hominem
ita, ut homo peccare non posset.
— Sed his objici potest, quia si propositio
illa est vera prout adverbium hoc, melius,
determinat rem nominativi, vel hoc est
habendo respectum ad effectum, vel non. D
Si non habendo respectum ad effectum,
nequaquam determinat verbum hoc, facit.
Si ergo ly melius habet respectum ad verbum,
sequitur quod Deus optime facit
quidquid facit in quantum facit : ergo
propositio illa est vera, sive ly melius referatur
ad nominativum, puta ad Deum,
sive ad accusativum, scilicet ad rem. Quod
concedimus.Nec sequitur, Deus potest rem
facere meliorem, ergo potest melius fa-
sicut non sequitur, Deus potest mu-
cere :
prsevidere. Dicimus ergo, quod homo optime
est creatus in statu et ordine in quo
est creatus, hoc est in libero arbitrio. Un-
de loquitur Auguslinus, quod Deus judi-
cavit homines meliores, si deliberative ei
servirent. Quamvis enim unum solum sit
optimum absolute loquendo, tamen com-
paratis omnibus rebus ad Deum prout ab
ipco fiunt et ordinantur, quodlibet optimum
est non simpliciter, sed in genere
et ordine suo. Propterea scriptum est :
Vidit Deus cuncta quse fecit, et erant val- Gen. 1, 31.
de bona. Circa quod asserit Augustinus :
Unumquodque per se bonum, sed in uni-
versalitate valde sunt bona. — Si pra?terea
objiciatur, Deus non potest facere nisi
quod debet; dicendum, quod verbum hoc,
debet, non convenit proprie Deo, nec Deus
nobis proprie obligatur, quum ejus pro-
missiones non sint nisi suse bonitatis et
liberalitatis declarationes. Hsec Antisiodo-
rensis. Cujus responsio videtur dissentire
ab Alexandro.
Albertus vero respondet :
Qusestio quae-
rens de bonitate singularum rerum in se,
dupliciter potest intelligi : uno modo, de
bonitate rerum quse sunt in se, in propriis
naturis generibusque suppositse ; alio mo-
do, de febus exsistentibus in Creatoris
potentia tantum. Si primo modo, adhuc
dupliciter potest intelligi : primo, de bo-
nitate pertinente ad esse rei substantiale
secundo, de bonitate accidentali. Primo
modo, sic nulla res potuit melior fieri
quam est facta : quoniam naturalis capa-
citas rerum juxta earum essentialia prin-
cipia determinata est, nec in principiis
essentialibus aliquid melius fieri potest in
natura et specie quam fit. Si autem in-
telligatur secundo modo, videlicet de bonitate
et entitate accidentali, dico quod
potuit melius fieri seu pejus, secundum
quod res quotidie in melius deteriusque
mutantur. Si vero quaestio intelligatur solum
de rebus in potentia Creatoris suppositis,
dico quod possint melius et minus
bene fieri in utroque esse, videlicet sub-
;