Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

tus formamus :
AN VERBUM PROPRIE DICATUR IN DIVINIS 245
hoc vcrbum assimilatur A
Verbo a?terno incarnari prseviso. Per verbum
scnsibile vocem proferimus : et hoc
verbum assimilatur Verbo Dei actualiter
incarnato. Ha?c Petrus.
In idem redit quod Thomas hic scribit
de hoc triplici verbo. Unde et in prima
parfe Summa? sua?, qua?stione tricesima
art. i. quarta : Primo, inquit, et principaliter
verbum vocatur interior mentis conce-
ptus ; secundario autem, vox interioris
conceptus significativa ; tertio, ipsa imaginatio
vocis. Quarto, figurative atque im- B
proprie dicitur verbum res ipsa verbo si-
gnificata, ut dum facto aliquo demonstrato
quis dicit : Hoc
est verbum quod dixi tibi.
Dicitur autem verbum proprie in Deo secundum
quod verbum significat ipsius intellectus
conceptum. — Ha?c Thomas. De
cujus dictis modo pertranseo, quoniam su-
pra ex his et ex Summa contra gentiles
allegata sunt multa.
Prseterea circa hsec scribit Albertus :
Augustinus nono de Trinitate definiens
verbum, dicendo, Verbum est cum amore C
notitia, definit verbum secundum quod
manifestatur in imagine, id est in anima
rationali, in qua verbum procedit a mente
sicut Filius a Patre, juxta illud in Psalmo
Ps. xliv, 2. Eructavit cor meum verbum bonum. Et
quia secundum Augustinum, non est perfecte
a?qualitas inter mentem et verbum
nisi quum mens dicit se ipsam, et tunc
semper est notitia cum amore :
quoniam
tantam se dicit quanta est, et tantam se
amat quanta est; sicque verbum ejus semper
est cum amore. D
Dicit autem Hieronymus in Prologo ga-
leato, quod Adyos Gra?ce, Latine dicitur
verbum, et ratio, et supputatio, et causa :
qua? omnia possunt ad Dei Filium retor-
queri. Ipse enim est Verbum. Et duplex
est consideratio Filii in quantum est Ver-
quoniam verbum accipi potest no-
bum :
tionaliter tantum, et sic proprie dicitur
verbum; potest etiam accipi verbum no-
tionaliter, connotando essentiam per respectum
ad creaturas : et ita accipi potest
:
tripliciter. Primo, in ratione finis (nam
ipse Filius Dei sicut et Pater, est omnium
causa finalis) : et sic dicitur ratio rei. Se-
cundo, in ratione forma? exemplaris : sic-
que vocatur supputatio,propter respectum
exemplarium ad numerum proportionis
exsistenlia? rerum. Tertio, in ratione cau-
sa? efficientis : sicque appellatur causa
qua cuncta subsistunt. — Insuper verbum
est conceptus practici intellectus, prout a
S. Basilio sumilur : sicque includit cogni-
tionem et operationem. llla quoque cogni-
tio consideratur duplicitcr : primo, ut ab-
soluta in se ; secundo, ut ordinata ad alia.
Si ut ordinata ad alia, sic verbum vocatur
quo fit enuntiatio. Si ut absoluta, hoc est
aut per modum principii ad cognoscendum,
et sic dicitur lumen quo omnia de-
clarantur; aut per modum cogniti, et hoc
dupliciter : primo simpliciter, et sic dicitur
sensus ; secundo in ordine ad Deum,
et sic sapientia nuncupatur. — Amplius,
S. Dionysius libro de Divinis nominibus,
capitulo septimo, ait quod Deus dicitur
Verbum tanquam sapientia? et intellectus
largitor, ut omnium causas habens in se,
omnia in se capiens, et per cuncta ince-
dens ut omni simplicitate simplicior. Ha?c
autem divisio tota datur secundum quod
Verbum connotat respectum ad creaturas,
connotatque effectum in eis. Ille vero ef-
fectus dupliciter attenditur : primo, secundum
immediatum et proprium actum ver-
bi; secundo, penes id cujus vel de quo
est verbum. Proprie quippe actus verbi
est dare sapientiam et intellectum per
interiorem auditum : sicque Verbum a?ternum
vocatur largitor sapientia? ac intelle-
ctus. Si vero sumatur verbum per compa-
rationem ad rem de qua est, hoc contingit
tripliciter : primo, ut in causa, et ita di-
citur in se habens causas omnium exem-
plares; secundo,ut in effectu,et sic dicitur
omnia videns ; tertio, ut in proprietate
prima? causa? regentis effectum, sicque in-
cedit per omnia et penetrat cuncta tanquam
omni simplicitate simplicius.
Circa hoc qua?ritur, quum Filius Dei sit