Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

QILEST. III : AN VERBUM PR0PRIE DICATUR IN DIVINlS 243
ternitatem tantummodo in quantum est
habitudo ad Filium. Potest etiam vere di-
ci, quod ideo generat quia Paler, accipi-
endo paternitatem in quantum est res
subsistens constitutiva hypostasis Patris.
Sicque forsitan concordari possent opinio-
nes. Hsec Richardus.
Durandus demum hic ait : Aliquid prse-
intelligi alteri potest dupliciter. Primo,
quia polest intelligi altero non intelle-
cto, non econverso : sicut animal potest
qua?ritur, An verbum pro-
intelligi non intellecto homine, non econprie dicatur in divinis.
tra. Secundo, quoniam actus intellectus B Et circa hoc multa possunt inquiri, vi-
cadit super utrumque, et dicit unum esse delicet : An sit nomen essentiale, an
prius alio secundum rem vel intellectum.
Itaque proprietas relativa ut constitutiva,
prior est secundum intellectum actibus
notionalibus primo modo, imo et se ipsa
ut est relatio : quoniam est in plus atque
communius, et potest intelligi non intelle-
ctis actibus illis. Si autem proprietas acci-
piatur in speciali, ut paternitas, sic dicendum
quod paternitas ut relatio, prsecedit
se ipsam ut est constitutiva, sed actum
notionalem non prsecedit. Primum patet,
quia paternitas non potest intelligi absque
ratione relationis, potest tamen intelligi
absque ratione proprietatis constituentis :
ergo paternitas ut relatio, hoc modo prior
est se ipsa ut constitutiva. De ratione namque
paternitatis est relatio, non autem
esse constitutivum personee : ergo impos-
sibile est intelligere paternitatem in ali-
quo, non intelligendo rationem relationis ;
sed bene intelligi potest paternitas esse in
aliquo, non intelligendo quod sit constitu-
tiva personse. — Si autem queeratur de
prioritate secundo modo, videtur dicendum
quod intellectus non potest vere in-
telligere quod relationes praecedant actus
notionales : quia persona non potest intel-
ligi prius constituta quam producens aut
relata, ita quod actus intellectus cadat su-
per utrumque, dicendo, Hoc prius est alio :
quoniam intellectus apprehendens personam
prius esse constitutam quam producentem
aut relatam, apprehendit eam ut
constitutam in esse personali per ratio-
4 nem seu proprietatem absolutam; sic autem
apprehendi,est contra rationem perso-
na> divinae, de cujus ratione est proprietas
relativa persona? constituliva. Hsec Du-
randus.
TErtio
QUiESTIO III
personale seu notionale ; et, An denotet
respectum ad creaturam.
Videtur quod non conveniat in divinis.
Primo, quoniam verbum dicit quid sonans
ac transiens, Deus autem est insensibilis
et invariabiliter stabilis. — Secundo, verbum
dicit quid initiatum, utpote egrediens
et prolatum : ergo non convenit Deo seter-
no. — Tertio, vilia non sunt Deo attribu-
enda : sed nomen verbi tam vile est, ut
C de rebus dicamus inanibus, Non sunt nisi
verba.
In contrarium est Scriptura auctoritas-
que doctorum, qui super illud Joannis, In Joann.1,1.
principio erat Verbum, fatentur non po-
tuisse unigenitum Dei Filium aptiori nomine
exprimi quam nomine verbi.
Ad hoc Bonaventura respondet : Quemadmodum
ratio paternitatis per prius est
in Deo quam in creaturis, quamvis nomen
translatum sit a nobis ad Deum, sicut et
D ratio lucis ac sapientise atque similium
sic etiam ratio verbi et significatum ejus
per prius ac nobilius est in Deo quam in
nobis, quum tamen a nobis translatum sit
ad Deum. Translatio autem fit propter
duo : primo, propter expressam similitudinem
; secundo, propter nostram instru-
ctionem.
Quantum ad primum, similitudo est
verbi creati ad increatum. Ad quam simi-
litudinem insinuandam Augustinus quin-
todecimo de Trinitate distinguit et ponit
;