Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

QUALITER OMNIA SINT IN DEO IDEALITER ATQUE CAUSALITER, ET QUID SIT IDEA 395
si unitas cognitivam haberet potentiam A quod cognitivum quod sit similitudo ipsi-
per quam converteret se super se, co-
gnosceret numeros omnes. Sicque dicunt
esse in Deo, quoniam quum Deus habeat
virtutem omnium productivam et perfe-
cte cognoscat eamdem, noscit omnes suos
effectus. Quod et S. Dionysium sensisse
De Divin.
nom. c. vii.
affiriuant, quum dixit quod Deus non se-
cundum ideam sed secundum unam ex-
cellentise causam cuncta cognoscit. Ha?c
autem positio stare non valet. Primo, quoniam
Deus non cognoscit per collationem
deveniendi a principio ad principiatum,
sed intuitu simplici. Secundo, quia omne
cognoscens in quantum hujusmodi, simile
est cognoscibili : ergo habet similitudinem
ejus, vel ipsum est similitudo illius. Ter-
tio, quoniam omnis cognoscens idcirco
distincte producit, quia distincte cogno-
scit, non econverso : ergo ratio producendi
non est ratio cognoscendi. Quarto, quia
qiuedam cognoscit qua? ab ipso non sunt.
— Hinc est alia positio, secundum Sanctos
atque philosophos, quod Deus cognoscit
per ideas, et habet in se similitudines rerum,in
quibus non tantum ipse cognoscit,
sed etiam intuentes eum : quas similitu-
dines seu rationes nominat Augustinus
ideas et causas primordiales. Idea quippe
vocatur similitudo rei cognitse. Similitudo
autem dupliciter dicitur. Primo, secundum
convenientiam duorum in aliquo ter-
tio : et haec similitudo est secundum uni-
vocationem. Secundo, prout unum dicitur
similitudo alterius : qua? similitudo non
concernit convenientiam in quodam com-
muni, quoniam similitudo se ipsa est si-
milis, non tertio. Sicque creatura dicitur
similitudo Dei, vel econverso : et ita simi-
litudo est ratio cognoscendi, et appellatur
idea. Verumtamen aliter est in nobis, ali-
terque in Deo. In nobis namque ratio
cognoscendi est similitudo, et ipsum cognitum
est veritas : quia in nobis est simili-
tudo accepta a rebus et impressa, propter
hoc quod intellectus noster respectu co-
gniti est possibilis, et non actus purus :
idcirco oportet quod sit in actu per ali-
us. Porro in Deo est econverso, quoniam
ratio cognoscendi est veritas, et cognitum,
scilicet res creata, est similitudo veritatis.
Et quoniam ratio cognoscendi consistit
primo in ipsa veritate, ideo ratio cogno-
scendi in Deo summe est expressiva : et
quia quod maxime exprimit, perfectissime
assimilat cognitum cognitioni assimilatio-
ne convenienti; hinc verilas ex hoc quod
facit cognoscere, est similitudo expressiva
et idea. Sed econtrario est in nobis, quo-
B niam eo ipso quod est similitudo, facit
cognoscere.
Ex his solvuntur objecta. Deus enim
cognoscit, dirigit et regulat se per ideas,
non quasi per aliquid realiter distinctum
a sua essentia : imo sua essentia est veri-
tas prima, ratio summa, exemplar, species
et idea. Pluralitas quoque et distinctio
idearum non derogat simplicitati divina? :
quia attenditur penes causata et ideata,
nec ponit diversitatem in Deo, nec una
idea realiter est distincta ab alia. — Hsec
C Bonaventura.
Hinc Thomas :
Quemadmodum,
inquit,
formse artificiales habent duplex esse,
unum in actu secundum quod sunt in
materia, aliud in potentia secundum quod
sunt in mente artificis, non in passiva po-
tentia, sed activa ; sic formae naturales
habent dupliciter esse, ut dicit Commen-
tator undecimo Metaphysicse : unum
in
actu, secundum quod sunt in rebus ; aliud
in activa potentia, secundum quod sunt
in motoribus orbium, ut ipse ponit, et
D prsesertim in primo motore : loco cujus
dicamus, in Deo. Hinc philosophi communiter
dicunt, quod omnia sunt in mente
Dei, sicut artificiata in mente artificis.
Ideo formas rerum in Deo exsistentes vocamus
ideas, quse sunt sicut forma? opera-
tivae. Unde divinus Dionysius quinto ca-
pitulo de Divinis nominibus loquens de
ideis : Exemplaria, ait, dicimus substanti-
ficas exsistentium rationes in Deo unifor-
miter prseexsistentes, quas TheoJogia vocat
preedefinitiones, et divinas et bonas vo-