Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

364 IN LIBRUM I SENTENTIARUM. DIST. XXXIII ; QUiEST. II
Et si objiciatur, quod non solum ignis, sed A Denique si quaratur, utrum personalia
et caliditas calefacit ; dicendum, quod il-
la est impropria, Caliditas calefacit ; non
tamen ita impropria ut hsec, Paternilas
generat : quoniam caliditas est forma ab-
solula, paternitas relativa. — Ha?c Ri-
chardus.
Hinc scribit Albertus : Quatuor modis
se possunt habere essentialia adjectiva,
quibus impediantur de notionibus seu pro-
prietatibus prsedicari : primo, si sint es-
sentialia per modum essentia?; secundo, si
sint essentialia appropriata persona? ; ter-
tio, si sint essentialia cointellecta persona
; quarto, si sint essentialia per modum
actus divini. Essentialia per modum es-
sentise, sunt ut non distingui, relationem
non significare, et consimilia. Essentialia
appropriata seu attributa persona?, sunt ea
qua? concretive dicuntur, quoniam illa si-
gnificant essentiam in personis : ut sa-
piens, potens. Unde stultum est dicere,
quod paternitas est sapiens. Essentialia
vero cointellecta persona, sunt ut trinus,
incarnatus. Idcirco non dicimus, Paternitas
est trina, id est trium una; quemadmodum
dicimus, Essentia est trina, id est
trium una. Essentialia per modum actus,
sunt ut creare, gubernare. Unde non est
dicendum : Paternitas creat, gubernat. Ce-
tera omnia possunt de proprietatibus seu
notionibus dici, prsesertim negativa, sicut
immensum, increatum. — Si quseratur de
causis harum exceptionum in substantia-
libus adjectivis, dicendum quod quamvis
essentia sit proprietas, tamen modi signi-
ficandi quamdam habent oppositionem : et
inde prima consurgit conditio. Similiter,
supposita persona, non supponitur notio :
et inde trahitur tertia, quia tunc aliquid
convenit uni quod non alii. Item, notio
significatur in abstracto, atque ut ens in
alio : ideo non conveniunt ei illa qua? si-
gnificant aliquid ut per se exsistens perso-
naliter, ut sapiens, bonus ; et inde venit
secunda conditio. Rursus, notionis non est
agere, sed persona? : indeque oritur ratio
quarta» exceptionis.
adjectiva de notionibus pra?dicentur ; dicendum,
quod personalia illa ut persona-
lia, non dicuntur de notionibus : quoniam
personalia adjectiva ut hujusmodi, aut
conveniunt personse in se ut esse dis-
tinctum : et sic non possunt competere
notioni propter oppositum modum signifi-
candi, quoniam notio seu proprietas desi-
gnatur ut ratio distinguens, non ut res
distincta per se exsistens : aut personalia
sunt quibus persona emanat a persona, ut
B generare, spirare, qua? actum significant
personalem ; aut adjective dicuntur de
persona, ut generans, spirans, secundum
quod adjective tenentur participia illa : et
tunc nequeunt notioni convenire, quoniam
non significatur ut agens, sed magis ut
ratio agentis. Si vero sint adjectiva nominaliter
significata, iterum non competunt
notioni : quia sic dicunt rationem quare
vel qualiter una persona manat ab alia.
Hinc paternitas non est Pater, si ly Pa-
ter adjective tenetur, quoniam sequeretur
C quod Filium genuisset. Simili modo filia-
tio non est Filius, nec essentia Pater, si
Pater adjective sumatur : quia essentia
non genuit. Prsedicatur tamen persona de
proprietate, secundum quod nomen persona?
substantive tenetur, quemadmodum
et de essentia : sicque ista est vera, Essen-
tia est Pater, hoc est, essentia est is qui
est Pater ; similiter ista, Paternitas est
Pater, id est, paternitas est ille qui est Pa-
ter. — Ha?c Albertus.
At vero Bonaventura hic contestatur :
D Qua?dam est pra?dicatio per identitatem,
et qusedam per inha?rentiam. Pra?dicatio
per inha?rentiam fit concretive et ratione
suppositi, ut album est musicum ; pra?di-
catio vero per identitatem fit in abstracto
et ratione forma?, non suppositi, ut justitia
est bonitas. Itaque notio ad notionem po-
test comparari dupliciter, utpote concretive
et abstractive : si concretive, una
potest pra?dicari de alia, ut generans est
spirans ; si abstraclive, non potest, quoniam
sic non notat nisi respectum : ideo