Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN IN DEO SINT PLURES IDE.E, IMO ET OMNIUM QUiE COGNOSCIT 413
quo competit sibi esse. (Celera sicut in
verbis Udalrici). — Haec Thomas in Seripto,
Qui per omnia concordat in his Alberlo
et Udalrico, nisi quod dicit Plalonem non
posuisse ideas accidentium, cujus (sicut
jam patuit) Udalricus dicit oppositum.
Additque Thomas : Quamvis relationes
Dei ad creaturas, in creaturis fundentur
realiter ; tamen secundum rationem et in-
tellectum etiam sunt in Deo : intellectum
dico non tantum humanum, sed et ange-
licum ac divinum. Ideo quamvis creaturae
ab aeterno non fuerunt, tamen intellectus
divinus ab aeterno fuit intelligens essen-
tiam suam a creaturis diversimode imita-
bilem. Idcirco exstitit ab a3terno pluralilas
idearum in intellectu divino, non in natura
aut essentia Dei. Non enim eodem
modo est in Deo forma equi et vita : quoniam
forma equi non est in Deo nisi sicut
ratio intellecta; sed vita ac ratio vitae in
Deo est non solum ut intellecta, sed etiam
ut in natura Dei firmata.
Praeterea, in prima parte Summse, quin-
tadecima quaestione, pulchre declarat quo- C nisi in aliqua specie. Similiter quoque est
art. 2. modo sint plures ideae : In quolibet (in-
quiens) effectu ultimus finis proprie est
ab agente intentus : sicut ordo exercitus a
duce. Optimum autem in rebus exsistens,
est bonum ordinis universi, ut patet unde-
cimo Metaphysicae. Ordo igitur universi
est proprie a Deo intentus, et non per ac-
cidens proveniens secundum successionem
agentium, ut quidam dixerunt, dicentes
quod Deus non produxit nisi primam
intelligentiam per se, et alia secundario :
secundum quem errorem Deus non haberet
ideam nisi primi causati. Sed quum
ordo universi sit per se causatus et inten-
tus a Deo, oportet quod habeat ideam or-
dinis universi. Ratio autem totius haberi
non potest, nisi habeantur propriae ratio-
nes partium ejus : quemadmodum aedificator
rationem et similitudinem domus
concipere non valeret, nisi in mente ha-
beret rationem eorum ex quibus construi-
tur. In mente ergo divina sunt rationes
omnium partium universi.
A Denique omnium quae Deus coguoscit, art. 3.
ideam habet in se. Et sicut Plato dixit ideam
principium cognitionis rerum ac ge-
nerationis earum, ita ad utrumque se habet
prout in divina ponitur mente : atque
in quantum est principium factionis rerum,
potest vocari exemplar, et ad cognitionem
pertinet practicam; in quantum
vero est cognoscendi principium, recte ra-
tio appellatur, et potest etiam ad specula-
tivam pertinere scientiam. Itaque ut exemplar,
concernit ea quae aliquo tempore
B fiunt a Deo ; sed in quantum ratio, concernit
omnia quae noscuntur a Deo, quamvis
nunquam fiant, et respicit ea, quamvis
speculative sciuntur. Eorum enim quae
nec fuerunt nec sunt nec erunt, Deus
non habet practicam cognitionem, nisi virtualiter
tantum : ideo respectu eorum non
est idea in Deo in quantum idea significat
exemplar, sed in quantum est ratio. —
Genera quoque non possunt habere ideam
aliam ab idea speciei, prout idea designat
exemplar : quoniam genus nunquam fit
de accidentibus quae inseparabiliter con-
comitantur substantiam, quia haec simul
fiunt cum subjecto. Accidentia quae su-
perveniunt subjecto, specialem habent ide-
am. Artifex enim per formam domus facit
accidentia omnia quae comitantur domum
a sui principio ; sed ea quae superveni-
unt domui jam factae, sicut picturae, fa-
cit per aliam formam. Porro individua,
secundum Platonem, non habebant aliam
quam speciei ideam : tum quia singularia
D individuantur per materiam, quam (ut aliqui
dicunt) posuit increatam et concausam
ideae ; tum quia intentio naturae sistit
in speciebus, et particularia producit ut
in eis species conserventur. Verum pro-
videntia Dei non solum ad species, sed
ad individua etiam se extendit. — Haec
Thomas.
Contra quae objici posset quantum ad id
quod ait, ideo genera non habere aliam
ideam ab idea specierum, quoniam genus
nunquam fit nisi in aliqua specie. Nam et