Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

32 1N LIBIUM I SENTENTIARUM. DIST. XVII I OU.EST. VI
quam majorem sumere quantitatem. Pro-
pterea secundum quod aliquid se habet
ad quantitatem, ita se habet ad augmen-
tum. Quantitas autem est duplex, videlicet
virtualis et dimensiva. Virtualis non est
ex suo genere quantitas. Non enim divi-
ditur divisione suae essentise, sed magni-
tudo ejus attenditur per respectum ad
divisibile aliquid extra vel multiplicabile,
quod est objectum vel actus virtutis. Ex
genere autem suo est forma accidentalis
in genere qualitatis, aut forma substantia-
lis, quse non est major aut minor. Hinc
augmentum secundum quantitatem virtu-
tis, non pertinet ad speciem motus quae
augmentatio appellatur, sed magis ad alte-
rationem :
sicque augentur caritas et alise
qualitates. — Porro quantitas dimensiva
convenit quibusdam per accidens : sicut
aibedini, quse dicitur quanta secundum
quantitatem superficiei. Unde non augetur
nisi per accidens. Per se autem convenit
corporibus, qua3 per se augentur. Quod
contingit dupliciter : quia interdum quod
suscipit majorem quantitatem movetur de
quantitate minori ad majorem ; aliquando
vero fit hoc sine motu ipsius quod auge-
tur : propter quod non quselibet pars ejus
augetur, sicut quselibet pars moti per se
movetur. Et hoc contingit quando efficitur
quantitas major per quantitatis additio-
nem :
sicut dum additur lignum ligno,
aut linea lineee. Unde hic est augmentum,
sed non motus augmenti. Verum quod
aliquid moveatur ad quantitatem majorem,
contingit dupliciter : primo sic, quod
quantitas sit per se terminus motus ; vel
quod terminum consequatur. Quumque
quantitas fuerit per se terminus motus,
oportet quod sit ibi additio ad totum et
ad quamlibet ejus partem, ita quod totum
augeatur et quselibet pars ipsius, ut est in
animali et planta : sicque proprie est motus
augmenti, et sic motus augmenti non
est nisi in habentibus nutritivam. Conse-
quitur autem quantitas terminum motus,
dum motus est ad formam quam conse-
quitur quantitas aliqua. Cuilibet etenim
A formae debetur quantitas determinata : et
quoniam non specificatur nisi ab eo quod
est per se terminus motus, ideo talis mo-
tus non vocatur per se motus augmenti,
sed generatio, si sit forma substantialis,
vel alteratio, si sit forma accidentalis.
Denique caritas dicitur augeri non quasi
subjectum augmenti, quum sit accidens,
sed quia per ipsam augmentum attendi-
tur : sicut et quantitas fertur augeri et
albedo variari, dum aliquid per quantitatem
augetur aut per albedinem variatur.
B Nec oportet si essentialiter augeatur, quod
destruatur. Dicitur namque secundum es-
sentiam suam moveri, dupliciter. Primo,
quia essentia est per se terminus motus :
sicque secundum essentiam moveri, est
essentiam amittere et corrumpi. Secundo,
quia est motus secundum aliquid conjunctum
essentiae quod est per se terminus
motus : quemadmodum aliquid dicitur moveri
essentialiter, quando secundum locum
movetur atque secundum suam essentiam
est in loco. Et sic essentiale augmentum
C vocatur quod est secundum quantitatem
consequentem essentiam, manente una et
eadem essentia sub quantitate diversa :
sive quantitas sit ipsa essentia rei, sicut
quantitas virtutis est idem cum ipsa vir-
tute, et tamen movetur per se (loquendo
secundum quantitatem) secundum majorem
et minorem perfectionem virtutis, nec
tunc per se secundum essentiam suam
movetur, quoniam retinet suum esse ; sive
quantitas sit aliud ab essentia, ut in corporali
augmento. Nec oportet quod omne
D quod movetur sit quantum, nisi loquendo
de motu naturali seu physico, qualis non
est animse motus. — Haec Thomas in
Scripto.
At vero in secunda secundae, quaestione
vicesima quarta : Caritas (inquit) viae po-
test augeri. Ex hoc namque dicimur via-
tores, quia tendimus in Deum, qui est
ultimus finis noster. In hac vero via tanto
magis procedimus, quanto plus Deo appropinquamus
: cui non appropinquamus
passibus corporis, sed affectibus mentis.