Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN IN DIVINIS PONENDjE SINT RELATIViE PROPRIETATES, ETC. 201
non est aliquod entium genus, nec aliquid A alterius relationis extremum. Ipsa namque
in rerum natura, sed solum quidam re-
spectus respersus in omnibus entibus, et
quod relationes sunt de intentionibus se-
cundis, quse non habent esse nisi in ani-
ma. Quorum opinioni consentire videtur
etiam Porretanorum opinio. Sed hoc falsum
est, quia quod est tantum ens in
anima, non est in aliquo genere determi-
nato. — Hinc distinguendum est inter
relationes. Quaedam enim sunt quse ha-
bent aliquod fundamentum in re super
quod esse earum fundatur, sicut sequalitas
super quantitatem : et illa? sunt relationes
reales. Alia? sunt relationes qua? non ha-
bent fundamentum in re de qua dicuntur,
sicut dextrum et sinistrum in illis in qui-
bus non sunt determinata? illse positio-
nes secundum naturam sicut determinata?
sunt in partibus animalis : in quibus istae
relationes realiter sunt, quia fundantur
in diversis naturalibus viribus determinatarum
partium ; in aliis vero non sunt
nisi secundum rationem habitudinis unius
ad alterum, idcirco in eis sunt relationes
rationis. Et hoc, scilicet quod sunt rela-
tiones rationis, contingit quatuor modis.
Primo, ut tactum est, quando relatio non
habet fundamentum in rei natura super
quod fundetur. Unde contingit quod relatio
quandoque realiter est in uno, et non
in alio : quia in uno habet motum quemdam
supra quem fundatur, quem non ha-
bet in alio ; ut est in omnibus relationibus
quibus Creator refertur ad creaturam,qua?
realiter sunt in creaturis, non in Deo.
Secundo, quando relatio non habet realem
diversitatem inter extrema, sicut relatio
identitatis : idcirco nil ponit secundum
rem, sed solum secundum rationem, ut
quum dicitur, Idem eidem idem. Tertio,
quando designatur relatio aliqua entis ad
non ens, ut quum dicitur, Nos sumus
priores futuris : qua? prioritas non est
realis relatio, sed rationis, quia realis re-
latio exigit utrumque extremorum in ac-
tu. Quarto, quando ponitur relatio rela-
tionis, videlicet quando una relatio est
relatio per se ipsam refertur, non per
aliam relationem. Et duos ultimos modos
hos ponit Avicenna. Duo vero primi modi
eliciuntur ex verbis Philosophi. Quum er-
go ista? relationes, paternilas et filiatio,
fundamentum habeant in re, videlicet naturam
qua? communicatur, et ejus communicationem
per generationem ; constat
quod realiter sunt in Deo : tamen propter
Dei simpiicitatem sunt idem realiter cum
personis in quibus sunt, et propter veri-
B tatem relationum oportet quod alio modo
seu diversimode designentur.
Primi igitur, utpote Porretani, attenden-
tes in relationibus solum quod ad alterum
sunt, et non fundamentum quod habent
in re, dixerunt relationes esse adsisten-
tes, quasi ex habitudine alterius adveni-
entes. Secundi autem, videntes fundamentum
rei, et simplicem esse Deum, dixerunt
relationes non esse in personis, sed esse
ipsas personas.Tertii,considerantes utrum-
que, dixerunt quod sunt in personis pro-
C pter veram rationem relationis, et quod
tamen sunt ipsa? persona? propter simplicitatem
divina? natura? : quemadmodum
deitas, bonitas, sapientia, sunt in Deo, et
tamen sunt ipsemet Deus. — Hinc quod
in libro de Trinitate ait Boetius, quod acl
aliquid non prsedicatur, intelligendum est
in quantum est ad alterum, non prout
ponit aliquid in suo subjecto. — Heec Thomas
m Scripto.
Prseterea de hac re Thomas loquitur in
prima parte Summse, qusestione vicesima
in his qua? sunt ad aliquid,
D octava : Solum
invenitur aliquid secundum rationem tan-
tum. In aliis namque generibus signifi-
catur aliquid absolute ac positive ; ad aliquid
vero secundum propriam rationem
dicit solum respectum ad aliud. Qui re-
spectus interdum est in ipsa rerum na-
tura, quando videlicet aliqua? res secundum
naturam sunt ad invicem ordinata?,
et inclinationem mutuam habent : et tales
relationes oportet esse reales; sicut in corpore
gravi est ordo ac inclinatio ad locum