Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

506 IN LIBRUM I SENTENTIARUM. — DIST. XXXIX 1 QU^ST. III
sicque dicitur uuum fatum. Si autem con-
sideretur per eomparationem ad effectus
qui cadunt sub fato, sive ad causas me-
dias ac creatas, mulliplicalur, juxta illud
Poeta? : Te tua fata trahunt. Ha?c idem.
art. a. Ad qmestionem quoque qua qua?rit, an
fatum sit immobile, sic respondet : Secundarum
dispositio causarum, qua? fatum
vocatur, dupliciter consideratur : primo,
secundum ipsas causas secundas qua? sic
disponuntur seu ordinantur ; alio modo,
per relationem ad primum principium, a
quo ordinantur, scilicet Deum. Quidam er-
go dixerunt, seriem seu dispositionem secundarum
causarum secundum se neces-
sariam esse,ita quod cuncta de necessitate
contingerent, eo quod unumquodque cau-
satum suam habeat causam, causaque po-
sita, necesse sit poni effectum. Quod ex
pradiabitis constat esse erroneum. Alii
econtrario dixerunt, fatum esse mobile
etiam secundum quod a providentia de-
pendet divina. Unde Gregorius narrat Nys-
senus, quod quidam iEgyptii asserebant
fatum quibusdam sacrificiis posse mutari.
Sed hoc immobilitati repugnat providen-
tiae Dei. — Idcirco dicendum, quod fatum
quantum ad causas secundas, est mobile;
sed prout subest providentia? summa?, im-
mobilitatem sortitur et necessitatem con-
ditionatam, utpote, si hoc aut illud provisum
a Deo est, fiet. Haec Thomas ibidem.
art. 4. Qui etiam ad qua?stionem hanc, an
omnia fato subdantur, respondet sicut ex
Alexandro responsum est.
Cum his coincidunt et concordant qua?
de fato scribit hic Doctor in Summa con-
tra gentiles, tertio libro, ubi et addit : In
c/ -
.p.503C\ definitione fati, « dispositio » pro ordina-
tione accipitur; et additur, « rebus inha?rens
mobilibus », ad designandum quod
ordo providentia? contingentiam et mobilitatem
rebus non aufert. Itaque secundum
hanc acceptionem, negare fatum, est ne-
gare providentiam Dei. Sed quia cum in-
fidelibus nec nomina debemus habere
communia, ne ex nominum consortio con-
tingat erroris occasio, non est fidelibus
A utendum nomine fati, ne his consentire
videamur qui male senserunt de fato, om-
nia ista inferiora influentiis siderum de
necessitate esse subjecta dicentes. Ha?c
ibi. — Verumlamen, si quis fati rationem
exponat, ut egit Boetius, non videtur pe-
riculosum uti eodem, sicut Boetius vir
sanctus atque catholicus usus est, et multi
doctores.
His concordans Durandus : Quemadmodum
(inquit) verbum vocale est effativum
inlerioris conceptus ; sic fatum, divina?
B providentia? : quoniam quod pra?scientia
divina ordinatum est, quadam causarum
connexione effatur. Providentia ergo et fatum
distinguuntur in multis. Primo ex
parte subjecti : providentia namque in
mente est Creatoris, fatum in causis se-
cundis, quum sit secundarum ordo causarum
reductus in Deum. Secundo, quoniam
fatum est quid creatum, ex providentia
sicut ex increata causa dependens. Tertio,
quia providentia est a?terna, fatum tem-
porale : quod enim Deus ab a?terno dispo-
C suit et providit,fatum temporaliter submi-
nistrat. Quarto, quia non omnia subduntur
fato, sicut providentia?, prout jam patuit
et generaliter quanto aliqua viciniora sunt
Deo, tanto minus subduntur fato. Ha?c Du-
randus.—Concordat Thomas de Argentina.
iEgidius vero superaddit quasdam fati
acceptiones, qua? ad pra?fatas faciliter re-
ducuntur. Plures quoque ponit differentias
inter providentiam Dei et fatum, quas ex
verbis trahit Boetii, qua? et sub pra?tactis
continentur, videlicet : quod providentia
D est simplex et una, fatum multiplex et divisum
; item, quod providenlia est immo-
bilis, fatum vero mobile. Ha?c ^Egidius.
Pra?terea, de fato editus est pulcher li-
bellus qui sancto adscribitur Thoma?, in
quo multum subtiliter pertraclatur de fa-
to. Ubi et auctor tractatuli exponit defini-
tionem fati quam Hermes Trismegistus
posuit, dicens : Fatum est causarum com-
plexio, singula temporaliter distribuens
qua? sacramento deorum ccelestium sunt
pra?ordinata. Sic enim accipitur fatum pro
;
Libellus dc
Fato.