Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN PRINCIPIUM DICATUR UNIVOCE DE DEO RESPECTU UNIUS PERSON.E AD ALIAM, ETC. 287
Patri respectu productionis Filii et produ- A
ctionis Spiritus Sancti, univocatione non
generis vel speciei, quoniam in divinis
non est ratio universalis, sed proportio-
nis : quse proportio fundatur super hoc
commune, quod sicut Filius non a se sed
ab alio habet essentiam, ita et Spiritus
Sanctus. Si autem accipiatur ratio princi-
pii a speciali modo accipiendi, videlicet
per generationem aut spirationem vel cre-
ationem, tunc triplici ratione diceretur de
tribus. — Quamvis ergo nihil univocum
sit eeterno et temporali, aliquid tamen est B
eis analogum analogia frequenter prsetacta.
Et hoc est eequivocum in hoc quod
potest inducere locum sophisticum qui est
sequivocatio ; sed non est seqiiivocum per
casum et fortunam, sed secundum prius
et posterius dictum. Et hoc innuunt S. Basilii
verba, dicentis quod accipere, cum
omni creatura commune est Filio ;
habere
autem per naturam, ejus est qui solus ex
natura est Patris. Itaque respectus ille
in communi, analogice unus est. Haec Al-
bertus. G
Circa hsec loquitur Alexander : Principium
secundum hos tres modos non sequi-
voce dicitur, sed secundum analogiam, hoc
est secundum prius et posterius secundum
intelligentiee rationem, hoc est secundum
ordinem intelligendi. Esse namque
alicujus principium, idem est quod
origo ad illud. Esse autem origo ad alium,
est vel ex substantia propria vel non de
substantia. Si non de substantia, sic dici-
tur principium creaturee Trinitas ipsa. Si
de substantia, hoc est vel per modum na- D
turse et per generationem, sicque Pater est
principium Filii ; vel per modum volun-
tatis et spirationem, et sic Pater et Filius
sunt principium Spiritus Sancti. — Si autem
objiciatur, quod paucitas seu plura-
litas suppositorum non mutat nominis ra-
tionem : nam
homo univoce dicitur de
paucis et multis individuis suis. Sed prin-
cipium modis praefatis acceptum, non dif-
fert nisi secundum paucitatem et pluralitatem
suppositorum, videlicet quoniam
solus Pater est principium Filii, Pater et
Filius sunt principium Spiritus Sancti,Pa-
ter vero et Filius et Spiritus Sanctus sunt
principium creaturarum. Dicendum, quod
principium in divinis non solum differt
secundum paucitatem et pluralitatem sup-
positorum, sed secundum rationem prin-
cipii, eo quod principium uno modo est
de substantia sua producens alterum, alio
modo ex nihilo. Producere autem de se
et producere ex nihilo aut ex alio, sunt
actus differentes ratione et definitione.
Heec Alexander.
Insuper de hac et preecedenti qusestione
aliquod acci-
scribit Bonaventura : Nomen
pi differenter in divinis, potest esse tripli-
citer : primo, quoad suppositum ; secundo,
quoad significatum ; tertio, quantum ad
connotatum. Primo modo differenter acci-
pitur nomen hoc, Deus, quum dicitur,
Deus est trinitas, et, Deus generat : quia
in prima accipitur pro natura, in secunda
pro persona. Et hoc non inducit aliquam
multiplicitatem aut sequivocationem. Secundo
modo contingit nomen differenter
accipi quantum ad significatum, secundum
quod nomen in una sui acceptione
significat essentiam, in alia personam :
sicut hoc nomen, pater, quum dicitur, Pa-
ter unigeniti Filii, et, Pater noster. Et hoc
inducit eequivocationem, quoniam est di-
versitas significationis non in re ipsa, sed
in significando. Tertio modo contingit nomen
differenter accipi ratione connotati :
quemadmodum principium dictum essen-
tialiter, connotat effectum in creatura ;
dictum vero personaliter, nil connotat cre-
atum. Et istud inducit multiplicitatem
secundum analogiam, non secundum eequi-
vocationem. Secundum analogiam quidem,
quoniam nomen accipitur pro diversis seu
diversa importat quee non habent nisi
unitatem proportionis : idcirco necesse est
ibi incidere analogiam ; non eequivocationem
: quia eequivocatio plures habet in-
stitutiones, atque pro qualibet determinate
accipitur, ut in hoc nomine, canis; sed
non ita se habet principium, quia impo-