Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN CARITAS AUGEATUR, ET QUALITER QUIBUSVE ACTIBUS 43
dam perfectius, quaedam imperfectius lu- A que suorum : et quo ipsa est major, eo
men solis participant, secundum quod
diversimode capacia sunt atque disposita.
Natura ergo dispositioque subjecti interdum
cooperatur ad forma? intensionem et
remissionem, quanquam et forma? ex sua
natura intendi conveniat ac remitti.
Insuper de his scribit in Summa sua
Antisiodorensis, libro tertio : Secundum
majorem et minorem caritatem, major et
minor est effeclus et actus caritatis. Porro
proprietas, virtus seu habitus, dicitur ma-
majorem potest producere actum. Sicque
intensio actus ex habitu caritatis attendi-
tur. Alii vero dicunt, quod secundum ma-
jorem aut minorem permixtionem contra-
rii sui intensio caritatis pensatur : quod
in aliquibus ita est. Sed qua>ritur, quid
sit ipsa intensio seu augmentatio caritatis.
Ad quod dici potest, quod accessus ad veri
nominis impositionem, vel potestas resi-
stendi ex caritate tentationibus, ita quod
quee magis potest, magis intensa est, sicut
jor quinque modis. Primo, secundum ma- B ait Boetius, quod dominium est potestas
joritatem subjecti : sicut albedo equi
major est albedine margaritse. Secundo,
majoritate durationis : sicut major est co-
lor phcenicis quam cycni. Tertio, intensi-
ve : ut major est albedo nivis quam saxi.
Quarto, secundum efficaciam promerendi
sic major est caritas viri heroici quam
pusilli. Quinto, dignitate : sicut virtus
theologica est major virtute morali. Primo
modo una caritas non est alia major, quia
omnis caritas indivisibili inest subjecto.
An autem secundo modo, est dubium :
quia videtur quod imo, quum una dilectio
sit diuturnior alia. Sed objicitur, quoniam
actus et motus caritatis videtur instanta-
neus esse. Et respondendum, quod diu-
turnior est, quia ad minus tempori coex-
sistit. Constat quoque quod tertio, quarto
et quinto modis caritas una sit major
quam alia, quum una sit intensior, effi-
cacior atque perfectior alia. — De inten-
sione autem caritatis est duplex opinio.
Una, quod non maneat eadem numero
quando augetur : quod
i Cor. xiu, tra illud Apostoli : Caritas nunquam exci-
:
coercendi subjectos. Et sic caritas in anima
melioratur. — De hac re multa scribit
hic doctor; sed quia sententialiter sunt
inducta, pertranseo.
Amplius Guillelmus Parisiensis in prima
parte tractatus sui de Vitiis et virtu-
tibus :
Intensio, inquit, in virtutibus, elon-
gatio est a contrario. Unde et qua? sunt in
ultimo elongationis a vitiis, in ultimitate
sunt intensionis, id est intensissima?. Si-
militer intensio virtutum est appropin-
C quatio ad primam maximamque virtutem,
quse Deus est, sicut intensio justitise, ad
divinam et increatam justitiam. Idem de
pietate et caritate dicendum. Quod inde
evidenter declaratur, quia quee Deo magis
assimilantur, illse majores et intensiores
virtutes sunt. Si vero quseratur per quid
noscatur aut mensuretur talis intensio, respondemus
quod actibus et motibus istis
qui sunt magis odire, magis horrere, ma-
gis detestari et vitare peccata. — Heec
Guillelmus. Cujus determinatio in hac
falsum est et con- D parte superficialis et imperfecta videtur,
dit. Quseritur ergo, secundum quid atten-
datur augmentum seu intensio caritatis.
Ad quod communiter dicitur, quod secundum
maximum motum caritatis, videlicet
secundum quod maximo ejus actui pro-
pinquatur, vel secundum quod in majorem
potest motum procedere. Quod intelligendum
est de attentione per effectum
et signum, non de attentione per causam,
quum caritas causa sit actuum motuum-
quum sint multae virtutes quae Deo secundum
deitatem non competunt, ut pa-
tientia, humilitas, ceterae quoque virtutes
morales quse circa passiones versantur. Si-
militer fides et spes non conveniunt Deo.
Qualiter ergo in his intensio quse eis ad-
scribitur, est appropinquatio ad virtutem
quse Deus est? Denique elongatio a con-
trario non videtur quid positivum; nec in
prsehabitis verbis docetur qualiter fiat virtutum
intensio.