Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

288 IN LIBRUM I SENTENTIARUM. DIST. XXIX ; QU.EST. II
situm esf ab actu producendi aut princi- A
piandi, non creandi, nec generandi. Hinc
sicut producere, de productione unigeniti
Filii et de productione creaturae non dicitur
sequivoce, sed analogice; ita et nomen
hoc, principium, secundum has tres com-
parationes accipitur differenter. Hsec Bo-
naventura.
Idem Petrus : et addit quod quamvis hoc
tertio modo sit analogia, si tamen accipiamus
Creatorem et creaturam quantum ad
res, est sequivocatio, quia res illse maxime
distant et differunt ; sed quantum ad ra- B
tiones imponendi nomina, potest ibi esse
convenientia aliqua et analogia secundum
prius et posterius. Hsec Petrus.
Porro positio Thomse prorsus concordat
prseinductse responsioni Alberti. Attamen
quoniam planior est, breviter est tangen-
da. Idem, inquit, judicium est de princi-
pio et origine super quam ratio fundatur
principii. Potest autem origo considerari
dupliciter. Primo, secundum communem
rationem originis, quse est aliquid ab alio
esse : sicque una ratio est communis ad C
originem personarum et creaturarum, non
communitate univocationis, sed analogiee
conformiter nomen principii. Considerari
etiam potest secundum determinatum modum
originis : et ita sunt diversse ac spe-
ciales rationes originis atque principii.
Verum hoc non facit sequivocationem :
imo sic, secundum Philosophum, ratio
animalis secundum unumquodque, id est
secundum quamlibet speciem ejus, est
alia. Hsec Thomas in Scripto.
Richardus quoque concordat, dicendo : D
Principium non dicitur univoce de Deo
respectu emanationis personse et respectu
creaturse, quia ratio principii non invenitur
sequaliter utrobique. Principiatio nam-
que creaturarum est quasi quid exemplalum
a principialione personso divinse : per
prius ergo reperitur ratio principiationis
in productione personse quam creaturse.
Nec tamen dicitur pure aequivoce, quoniam
major exstat illa communitas quam
vocis solius. Ratio ergo principii analogice
;
dicitur de Deo prout esf principium divi-
nse personse et prout est principium crea-
turee. Et loquor de principio ratione ha-
bitudinis suse, non ratione potentise in
qua radicatur hsec habitudo. — Si autem
objiciatur : id quod convenit divinae es-
sentise et personse, convenit eis univoce,
quemadmodum essentia et persona sunt
idem. Sed producere ad intra convenit
Deo ex parte personse ; creare vero, essen-
tialiter et ex parte naturse. Ergo hi actus
conveniunt Deo univoce. Dicendum, quod
major est vera quando aliquid absolutum
dicitur de utroque, sicut quum dicitur,
Essentia est seterna, et persona est seter-
na ; et item, quando aliquid dicitur de
utroque per relationem ad creaturam, ut
si dicatur, Deus est principium creaturse,
Pater est principium creaturse : quia tunc
ratio principii est eadem utrobique. Sed
ita non est quum aliquid dicitur de una
persona per relationem ad aliam, et de
essentia in relatione ad creaturam. Hsec
Richardus.
Prseterea Scotus videtur a dictis aliqua-
liter dissentire. Loquendo, inquiens, de
principio quo quis producit, sic non uni-
voce dicitur ; sed principium essentiale
dicit respectum ad extra et relationem ra-
tionis, et in quantum est principium ori-
ginis ad intra, est realis relatio. Talia vero
non habent univocum aliquod, sicut nec
homo mortuus et homo vivus. Nam relatio
rationis est relatio secundum quid. Si autem
loquamur de principio personalitatis
prout dicitur de generante et spirante, sic
est univocum principium, quemadmodum
relatio dicitur univoce de paternitate et
filiatione, similiter generatio, productio et
spiratio dicuntur univoce. Unde de istis
est conceptus communis, non tantum vox,
sed salvatur conceptus talis in hoc et in
illo principio. — Si autem objiciatur, quod
principiatio Filii est per modum intelle-
ctus, et principiatio Spiritus Sancti per
modum voluntatis, quse non sunt ejusdem
sed alterius rationis : ergo principium re-
spectu generationis et spirationis prsedica-