Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

UTRUM DEUS HABEAT PERFECTAM SCIENTIAM NON SOLUM SUI IPSIUS, ETC. 381
Dei quoad ipsum seternaliter est in actu.
Dico autem secundum nos in actu scire,
quando intellectus intelligit res exsistentes
in actu sive in natura propria, non
solum in causa; in habitu vero, quando
intelligit in solo exemplari et in arte cau-
sali. Similitudo ergo dicitur speculativa,
ut ostendatur quod prima intentio scien-
tise non est ut intentio seu ratio artis in
quantum hujusmodi vel exemplaris, quia
est bonorum atque malorum. Dicitur quo-
que seu refertur ad res scitas, non secundum
dependentiam, sed per causam, ut
distinguatur ab humana scientia, quse cau-
satur a rebus. Dicitur item in habitu, quia
ut ait Hugo, omnia ab eeterno in Creatore
increata fuerunt quse temporaliter sunt
creata, et illic sciebantur ubi habebantur,
eoque modo sciebantur quo habebantur,
et non cognovit aliquid extra se Deus, qui
omnia habuit in se. Ad se vero scientia
illa in actu dicitur, quoniam semper ac-
tu est sibi prsesens. Sicque scientia Dei
quantum est de se, non dicit respectum
ad creaturas, nisi in habitu ; sed quum
dicitur, Deus scit creaturas, dicit respectum
in actu. — Porro quum dicitur, Sci-
entia est exsistentium : exsistentia in-
telliguntur vel in sua natura vel in sua
causa; in causa quoque dupliciter, utpo-
te in potentia causae vel in dispositione
ipsius.
Prseterea queeri potest, an scire sumatur
univoce, quum dicitur, Deus scit se, et,
Deus scit creaturas. Videtur quod non : dispositio ; si in facto esse, sic respectu
quia quum dicitur, Deus scit se, non no- ejus est providentia. Preedestinatio demum
tatur respectus ad creaturas ; qui tamen D respicit bonum gratise. Hugo autem in suis
notatur quum dicitur, Deus scit creaturas.
Nec potest dici, quod scire sumatur ibi
sequivoce, quia non alia et alia, sed eadem
ratione Deus scit se et creata : imo
>e Divin. ut S. Dionysius contestatur, se ipsum scim
cap
'
' endo,
scit et alia. — Respondendum, quod
quum dicitur, Deus scit se, non notatur
respectus in actu, sed divina essentia si-
gnificatur ut similitudo. Divina vero natu-
ra de sua potestate habet similitudinem
rerum, non quee sit a rebus, sed magis ad
A creaturas, etiamsi nulla sit creatura : sicque
connotatur respectus in habitu. Id-
circo eadem ratione scit se et creaturas :
tamen quum dicitur, Deus scit se, notatur
respectus in habitu ; quum dicitur, Scit
creaturam, notatur respectus in actu.
Insuper quseritur, cur et qualiter scien-
tia Dei tam diversa sortitur vocabula ut
habetur in littera : et cur inter nomina
illa non ponitur reprobatio, sicut prsede-
stinatio; nec memoria preeterilorum, sicut
preescientia futurorum. — Et responden-
B dum secundum quosdam, quod divina in-
telligentia potest considerari dupliciter :
primo, prout abstrahitur respectus a re-
bus quee sunt sub tempore; secundo, prout
respicit res quse sunt sub tempore. Primo
modo vocatur sapientia et scientia; secun-
do modo dicitur preescientia, dispositio,
preedestinatio et providentia. Differentia
autem est inter sapientiam et scientiam :
quoniam sapientia est cognitio causee ipsi-
us ; scientia vero est apprehensio rei per
causam. Est etenim considerare causam,
C et est considerare effectum in causa.Item,
secundum quod divina intelligentia con-
siderat res sub conditione temporis, assi-
gnatur differentia : quia aut respicit bonum
et malum communiter, et sic est
preescientia ; aut bonum tantum, et hoc
multipliciter : quia aut respicit bona tam
natures quam gratise, aut bonum gratise.
Bonum vero naturse est duplex, scilicet
in fieri et in facto esse : si in fieri, sic est
Sententiis ita distinguit : divina sapientia
appellatur scientia et prsescientia et dis-
positio et prsedestinatio et providentia. Sa-
pientia est cognitio Dei, scientia exsisten-
tium, prsescientia futurorum, dispositio
faciendorum, prsedestinatio salvandorum,
providentia subjectorum. — Ad alia quse
quseruntur,dicendum quod reprobatio non
addit ultra hsec : quia
de intellectu repro-
bationis non sunt nisi preescientia culpse
et prseparatio poense; et ita sub prsesci-