Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

128 IN LIBRUM I SENTENTIARUM. DIST. XXI : QU.EST. UNICA
rae et conditionis cum ipso : sicut dicimus
aliquem hominem esse solum in domo,
quamvis ibi siul multa animalia alia; sicque
dicimus aliqucm religiosum incedere
solum, dum sine ordinis sui socio vadit,
quamvis alii mulli homines secum per-
gant. Et sic solus idem est quod solitarius,
estque diclio categorematica,implicans so-
litudinem circa subjectum. Et sic nullale-
nus admittitur in divinis : quoniam una
persona semper habet consortium alterius
persona? connaturalis ac similis sibi. Verum
si excludat consortium respectu ali-
cujus determinati, sic est dictio synca-
legorematica, ordinem aut habitudinem
quamdam unius ad alterum importans ratione
negationis implicitae, magis quam
implicans aliquam formam. Sicque pro-
positio ista, Solus Deus creat, habet duplicem
sensum : quia vel removet consortium
alterius a forma subjecti,subintellecta im-
plicatione quod est, vel gui est. Et tunc
est sensus :
Solus Deus, id est, ille qui
est ita Deus quod praeter eum nullus alius
est Deus, creat. Et ita est vera. Vel remo-
vet consortium et participationem prsedicati;
atque sic etiam vera est, quoniam
sensus est, quod nullus alius praeter Deum
creet. Et idem judicium est de hac, So-
lus Pater est Pater, vel, Solus Pater gene-
rat. Omnes quippe hujusmodi propositi-
ones in primo sensu sunt falsae, et in
duobus aliis verae. Haec Thomas.
Girca secundam quaestionem sic loqui-
tur : Dictiones hae exclusivae, solus et tan-
tum, in hoc differunt, quod tantum, et
similiter solum, quum sit adverbium, de-
terminat actum verbi, quia adverbium adjectivum
est verbi. Unde quum verbum
ratione compositionis conjungat praedicatum
subjecto, et ad utrumque se habeat,
congrue possunt adverbia ista tam sub-
jecto quam praedicato adjungi. Sed haec
dictio, solus,quum sit nomen privans consortium,
est determinatio ejus cum quo
consortiuin potest haberi. Habetur autem
consortium cum eo cui aliquid convenit,
et hoc significatur ut subjectum, estque
A proprie disposilio ejus. Itaque secundum
hoc aliqui dicunt, quod haee est impro-
pria, Trinilas esl solus Deus : quoniam
si
ly solus propric tenetur, non additur prae-
dicato; si aulem teneatur pro ly tantum,
superflue additur praedicato essentiali, ut
si diceretur, Socrates est tantum homo :
quia per dictionem exclusivam non potest
excludi nisi natura extranea ab eo cui
additur. Et hoc intelligitur etiam ex ipso
praedicalo substantiali. Ex hoc namque
quod dicitur, Socrates est homo, intelli-
B gitur quod non est equus aut asinus. Si-
militer dicunt, quod superflue additur,
quum dicitur, Trinitas est tantum Deus :
nisi addatur hoc nomen, unus, aut aliquis
alius terminus accidentalis, qui possit in-
esse et non inesse, quia sic excluderetur
oppositum unitatis, quod est pluralitas. Et
dicunt quod intentio Augustini non est
dicere quod hoc complexum, solus Deus,
praedicetur de Trinitate, ut Magister in-
nuit; sed quum dicitur, Solus Deus, sup-
ponitur Trinitas, et non Pater aut Filius.
C Verumtamen hoc non. videtur multum
necesse. Quamvis enim ly solus dispositio
sit subjecti, non tamen oportet quod semper
addatur subjecto : quia et illud quod
in praedicato ponitur, potest significari ut
suppositum naturae alicui vel proprietati,
ratione cujus potest ab eo privari consor-
tiura : ut si diceretur, Socrates est solus
homo sedens. Sic in proposito dico quod
aliter praedicatur hoc nomen, Deus, de
tribus personis, et hoc nomen, homo, de
Socrate et Platone. Quum enim non prae-
D dicetur de utroque nisi id quod utrique
commune est, utrique autem non est commune
nisi humana natura, quae in se con-
siderata non est quid subsistens ; constat.
quod iste terminus, homo, non praedicet
aliquam rem subsistentem, sed solum naturam
inhaerentem ut inhaerentem : idcirco
non potest addi sibi haee dictio, solus, quae
privat consortium. Naturae namque communis
non est ut ipsa consortium habeat,
sed potius ut ejus consortium habeatur.
Sed terminus iste, Deus, praedicat divinam