Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

298 IN LIBRUM I SENTENTIARUM. DIST. XXX ; QU.EST. I
tant effectum in creatura secundum rem ; A ipsi, ut creare, gubernare : quos actus
ideo quia respecius iste est temporalis,
non possunt praedicari de Deo nisi ex tem-
pore ratione partis,sicut totum copulatum
interimitur interemptione partis unius.
Hsec Petrus.
Insuper Richardus hic scribit diffusius :
Illud, iuquiens, quod pra?dicatur de ali-
quo, aut dicit illius essentiam aut aliquid
de essentia, aut aliquod accidens absolu-
tuin inheerens, aut causam illius, aut ejus
effecfuin, aut relationem ipsum denominantem,
aut actionem illius transeuntem B
in rem exteriorem, aut actionem alterius
passive significatam, aut rem unitam ei
de quo dicitur. Primo modo nil convenit
Deo ex tempore, quoniam quidquid per-
tinet ad ejus essentiam, convenit sibi ab
aeterno. Secundo modo nil prsedicatur de
Deo ex tempore neque ab seterno, quia in
Deo nullum est accidens ; nec tertio mo-
do, quoniam Deus causam non habet. Sed
quarto modo, videlicet per effectum, ali-
quid convenit Deo ex tempore : sicque
Ps. xxvi, i; dicitur salus nostra, patientia nostra. Si-
'•xx, o.
militer quinto modo, utpote relative, ali-
quid prsedicatur de Deo, videlicet esse dominum,
regem, creatorem. Sic et sexto
modo, quoniam punit iniquos et incendit
damnatos. Itemque septimo modo : ut
quum dicimus, Deus vocaliter laudatur,
adoratur. Sed et modo octavo aliquid pree-
dicatur : sicut qimm dicimus, Deus est
homo.
Porro ad id, an aliquid dicatur de Deo
per accidens, respondet Richardus : Aliquid
dici de Deo per accidens, quadrupli- D
citer potest intelligi. Primo, quod illud sit
accidens Deo inhaerens : sicque nil preedi-
catur de Deo per accidens. Secundo, quod
illud sit accidens alteri inhserens : sicque
aliquid pncdicalur de Deo per accidens,
ut dominus et creator, quanlum ad id
quod liabitudinem dicunt : qua? habitudo
realiter est in creatura, et secundum ra-
tionem in Deo. Tertio dicitur aliquid prse-
dicari de Deo secundum accidens, quoniam
contingenter, non necessarie, convenit
G
posset non facere. Quarto, quoniam con-
venit ei ratione naturae assumptse, ut esse
passum. — Hsec Richardus.
Concordat Bonaventura, dicendo : Ali-
quid dicitur de aliquo ex tempore dupli-
citer : primo,
quia ipsum est temporale;
secundo, quoniam dicit respectum ad tem-
porale. Primo modo nihil prsedicatur de
Deo per essentiam, quum ipse sit aeter-
nus ; neque per inhserentiam, quia in
ipsum non cadit accidens ; sed per cau-
sam, quum Deus dicitur patientia nostra ; Ps. lxx,s.
vel per unionem in Christo. Alio modo
dicitur aliquid ex tempore, quoniam ra-
tione nominis sui dicit comparationem ad
aliquid temporale, ut dominus et creator :
quse tamen de sua principali significatione
important essentiam. Dominus enim
importat dominium,quod est potestas coer-
cendi subditos : quse potestas est divina es-
sentia ac summa majestas. Creator quoque
significat divinam essentiam. Utrumque
vero designat respectum ad creaturam,
connotatque creatum ac temporale. Quoniam
ergo quod implicat in se contingens
ac necessarium, denominatur totum con-
tingens; similiter quod includit seternum
ac temporale, totum denominatur tempo-
rale,propter naturam totius copulati.quod
ponit utramque partem, et falsificatur pro
parte utraque atque pro altera. Hinc talia
dicuntur ex tempore, non ratione princi-
palis significati, sed connotati. Itaque non
omne quod dicitur de Deo ex tempore,
prsedicatur de eo per causam ; sed vel di-
eitur per causam, aut per unionem, aut
per quamdam comparationem seu relationem.
— Si autem objiciatur, quia omne
quod prsedicatur de Deo est seternum,ergo
nullum tale est temporale : distinguendum
est, quia seternum tenetur aut adjective
aut substantive. Si adjective, sic falsum
est : quoniam aliquid prsedicatur de Deo
cujus duratio non est seterna, ut esse dominum
hujus. Si substantive, sic verum
est : quoniam sensus est, quod esse quod
prsedicatur de Deo, sit seternale. Nec ta-