Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

AN SCIENTIA DEI SIT CAUSA RERUM, VEL ECONVERSO 477
praescitorum secundum determinationem
jam positam, sed nullatenus econverso.
Secundum rationem vero inferendi, sunt
mutuo causae : quia invicem antecedunt
et consequuntur, et antecedens causa est
consequentis. Secundum vero modum dicendi,
futurum est causa praescientiae, non
econtra. Prsescientia namque dicitur sci-
entia ante rem : sicque importat ordinem
ad posterius, et si scitum semper consi-
steret praesens, non esset praescientia, sed
scientia. Hinc quod praescientia appelletur
ipsa cognitio Dei, venit ex rei futuritione :
et sic intelligenda est auctoritas Origenis.
— Haec Bonaventura.
At vero Thomas circa hsec scribit : Loquendo
de attributis divinis, attributorum
attendenda est ratio : quee quia diversa
est diversorum, ideo attribuitur uni quod
non alteri, quamvis omnia sint una res.
Hinc bonitas divina dicitur causa bonorum,
et vita Dei causa viventium, sicque
de aliis. Si ergo accipiamus diversas attributorum
rationes, invenientur aliqua ha-
bere comparationem non tantum ad habentem,
sed etiam ad aliquid tanquam
ad objectum, sicut scientia, voluntas, po-
tentia; quaedam vero solummodo ad habentem,
ut bonitas, vita. Istaque omnia
habent unum modum causalitatis communem,
videlicet per modum efficientis ex-
emplaris, prout dicimus quod a primo
bono sunt omnia bona, atque a primo vi-
vente cuncta viventia. Yerum illa quae
dicuntur per comparationem ad objectum,
habent etiam alium modum causalitatis,
videlicet respectu objectorum, ut voluntas
respectu volitorum : et sic quaeritur hic de
causalitate scientiae. Constat namque quod
scientia Dei sit causa rerum per modum
efficientis et exemplaris scientiarum omnium
; sed dubium est, utrum sit causa
scitorum, quae sunt objecta scientiae.
Sciendum ergo, quod scientia secundum
rationem scientiae non dicit aliquam cau-
salitatem : alias omnis scientia esset cau-
sa. Sed in quantum est scientia artificis
operantis res ipsas, sic habet rationem
A causae respectu rei operatee per artem.
Hinc sicut est causalitas artificis per artem
suam, sic consideranda est causalilas
divinse scientiae. Est itaque iste progres-
sus in productione rei artificiatae. Primo,
scientia artificis ostendit finem. Secundo,
voluntas ejus finem illum intendit. Tertio,
voluntas imperat actum per quem educa-
tur efficiaturque opus, circa quod scientia
artificis ponit formam conceptam. Unde
scientia habet se ut ostendens finem, et
voluntas ut dirigens actum atque infor-
B mans opus operatum. Ideo constat quod
quidquid accidit in effectu per defectum
a forma artis vel a fine intento, non redu-
citur in scientiam artificis sicut in cau-
sam. Patet etiam quod principalitas cau-
salitatis consistit penes voluntatem, quae
imperat actum. Unde patet quod malum,
quod est deviatio a forma et a fine, non
causatur a scientia Dei ; sed causalitatem
habet tantum respectu bonorum, secundum
quod consequuntur formam divinae
artis et finem : non tamen ita, quod re-
C speclu horum dicat perfectam rationem
causalitatis, nisi secundum quod adjun-
gitur voluntati. Idcirco in liltera dicitur,
quod scientia beneplaciti causa est rerum.
Propter quod etiam asserit Avicenna, quod
in quantum Deus cognoscit essentiam suam,
et amat ac vult eam secundum quod
est principium rerum quarum se vult es-
se principium, res fluunt ab eo. Voluntas
quippe habet completam rationem causae,
in quantum objectum ejus est finis secundum
rationem boni, qui est causa cau-
D sarum : ideo absolute loquendo, voluntas
Dei est causa rerum. De scientia autem
non ita se habet. Nec scientia comparatur
ad scitum ut vita ad viventem : non enim
scitum dicitur quod habet scientiam, sicut
vivum quod habet vitam. Unde quemadmodum
creaturae a Deo non exeunt per
necessitatem naturae aut naturalis poten-
tiae, ita nec per necessitatem scientiae, sed
per libertatem voluntatis, in qua ratio completur
causalitatis : ideo non quandocum-
que scivit, sed quandocumque voluit,Deus