Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

5o4 IX LIBRUM I SEXTEXTIARUM. DIST. XLI ; QU.EST. IV
diceremus Deuni scire quidquid scivit, et
quod enuntiabile seu propositio semel vera,
semper est vera, sed unum mimero
enuntiabile non est resumendum nisi re-
spectu ejusdem temporis : ut quum dicimus,
Mundum fore esl verum, hoc verum
est ralione seternitatis antecedentis tem-
pus; si autem modo resumatur, debet resumi
respectu ejusdem lemporis. Hoc autem
non significatur nunc ut futurum vel
pra?sens, sed ut praeteritum : ergo signi-
ficatur per isfam, Mundum fuisse est verum;
et mundum fore tunc, et fuisse
nunc, sunt unum enuntiabile, et ratione
ejusdem temporis verum, sed diversis mo-
dis significati. Ha?c Albertus, qui conse-
quenter reprobat istud, ut supra.
Concordat Udalricus in Summa sua; ad-
opinionis illius
ditque : Fundamentum
irrationabile est omnino. Unitas enim cu-
juslibet totius consistit in unitate partium
suarum essentialium. Pars autem essen-
tialis ipsius orationis seu propositionis,
non est res significata, qua? est extra eam :
imo habent se ad invicem ut signum et
signatum. Subjectum vero est materialis
pars propositionis, et praedicatum est pars
ejus formalis. Consignificatum vero nominis
aut verbi diversificat dicliones. Nam
facit eas ex diversis litteris constitutas :
quamvis grammaticus vocet talia unum
nomen propter unitatem principii nomi-
nis, in cujus principii variatione magis
variatur significatum quam in finis varia-
tione. Ergo etiam enuntiabilia constituta
tripliciter potest corrumpi : corruptione
scientis, corruptione scibilis, et oblivione.
Nullo horum modorum scientia Dei mula-
bilis est, quia in Deo non cadit oblivio
neque mutatio, nec ejus scientia dependet
a rebus. Ha?c Udalricus.
Pra?terea .Egidius circa ha?c mulla conscribit,
et a pra>fata responsione Thoma?
et aliorum nunc pra?lactorum videtur ali-
qualiler dissentire. Verumlamen ea qua?
scribit quantum ad hoc, parum important,
A imo finaliter coincidit cum eisdem. Ponit
autem duplicem verilatem esse enuntia-
tionis, secundum quod duplex significatio
competit ei. Una est, quum significat id
quod significare accepit, id est, ad quod
significandum est instituta. Alia est, quum
significat id ad quod significandum for-
matur atque profertur. Prima significalio
semper inest propositioni : quoniam ista
enuntiatio, Socrates currit, significat cursum
inesse Socrati, sive sit currens, sive
non; et quoad hoc, semper est vera, et
B verum signum, quia significat id ad quod
instituta est. Secunda significatio depen-
det a re : ideo falsa est ha?c, Socrates cur-
rit, quando non currit.
Istud Albertus compendiose hic expri-
mit : In signis, inquiens, duplex est recti-
tudo. Una est, facere hoc quod ut faceret
a prima veritate accepit. Alia est, facere
hoc propter quod accepit illud a prima
veritate. Sicut ha?c oratio, me sedere, ac-
cepit a prima veritate, saltem mediate, ut
significet me sedere, sive sedeam, sive
C non sedeam ;
sed hoc accepit propter hoc,
ut significet me sedere, dum sedeo, et non
significet hoc quando non sedeo : quoniam
quodlibet signum accepit significare
propter hoc, ut significet esse quod est,
et non esse quod non est; et non ut si-
gnificet esse quod non est, aiit non esse
quod est. Ha?c Albertus, qui ad hoc allegat
Anselmum in libro de Veritate. — Mgi-
dius vero allegat ad hoc Augustinum in
libro de Veritate. Et inde loquilur Thomas summ.ih.
ex eis, diversa sunt. — Demum ut in libro in Summa, de Veritate. De hoc p rt
quoque su-
^VI !) g ^
Posteriorum Philosophus docet, scientia D pra inducta sunt dicta Antisiodorensis. 3»*.
Pra?terea advertere possumus quam vere
dixit Philosophus, quod eaodem opiniones
infinities iterantur. Hi enim qui a Thoma
et Antisiodorensi et Alberto ac Bonaven-
tura Nominales, imo et antiqui Nominales
vocantur, nunc usque vocantur Termina-
lista? : ac nominales dicuntur, quia de ter-
minis et conceptibus potius quam de rebus
et rerum naturis loquunlur. Et nunc
multi sunt tales : qui et modo appellantur