Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

UTRUM PR.ESCIENTIA SEU PROVIDENTIA DEI 1MPONAT RERUS NECESSITATEM 489
habet proprie causam agentem, sed magis
deficientem. Ha?c Henricus.
Solutio argumentorum videtur ex in-
ductis satis patere aut elici posse. Concedendum
est equidem, quod per respectum
ad providentiam Dei, certus sit ordo causarum
; nec tamen hoc tollit ordinem rerum.
Et dato quod tantse perfectionis aut
illuminationis esset nostra scientia, quod
omnem rerum ordinem et causarum cohabitudinem
omnemque modum eventus
universorum certissime nosceremus, hoc
non auferret rebus cognitis quod convenit
eis ex propriis earum naturis, et per com-
parationem ad proprias et proximas causas.
— Quod vero assumitur. quod Deo
tale est, simpliciter tale est : non est sim-
pliciter concedendum. Omnia enim sunt
Deo facilia, preecognita, certa, parva et
modica; non tamen, simpliciter Ioquendo,
omnia talia sunt.
Qu«sUones Circa distinctionem hanc quidam mo-
vent adhuc varias quaestiones, videlicet :
an scientia Dei sit uniformis et invaria-
bilis, ulrum sit enuntiabilium, utrum sit
non entium, utrum sit singularium, an
etiam infinitorum : ad quse omnia pafet
responsio ex frequenter prsehabitis. Ali-
quid tamen adhuc inde breviter tangi
potest.
Nempe de his ait hic Thomas : In qua~
libet cognitione duplex potest modus con-
siderari, videlicet modus rei cognitse et
modus cognoscentis. Modus vero cognitio-
nis, modus est cognoscenfis, non cogniti :
quia cognitio est actus cognoscentis, et
unumquodque agit secundum modum suee
naturae et dispositionis. Hinc eamdem rem
aliter cognoscit sensus exterior, aliter sen-
sus interior, aliter intellectus. Nam et co-
gnitio fit secundum modum quo cognitum
est in cognoscente. Unumquodque vero est
in altero secundum modum et dispositionem
ejus in.quo est. Quum ergo Deus sit
in se ipso summe et ineffabiliter simplex,
incommutabilis, constat quod ejus scientia
A sit maxime invariabilis et uniformis, prse-
sertim quantum est ex parte ipsius scien-
tis atque scientise; quantum vero ad scita
seu ad ipsa objecta secundaria divinse sci-
entise, potest ipsa scientia multiformis vo-
cari, quia diversa secundum proprias eorum
rationes, proprietates habitudinesque
cognoscit.
Si autem objiciatur : qui rem aliter ap-
prehendit et intelligit quam est, erronee
eam apprehendit et false, nec vere intel-
ligit, quum intellectus sit verorum. Deus
B ergo universa apprehendit ut sunt, utpo-
te : materialia materialiter, multiformia
multiformiter, mutabilia mutabiliter, de-
pendentia dependenter, differentia diffe-
renter. Dicendum, quod quum dicitur, qui
rem aliter apprehendit et concipit quam
est, errat atque mendaciter apprehendit;
hoc adverbium aliter potest referri ad
rem : et sic verum est illud assumptum.
Qui enim apprehenderet materialia et de-
pendentia non esse materialia ac depen-
dentia, utique deviaret. Potest item referri
C ad actum cognoscentis et ad ipsam scien-
tiam : et sic non est verum, imo propter
rationes prsetactas Deus hoc modo verissime
apprehendit temporalia intemporaliter
et seternaliter, composita simpliciter, mul-
tiformia uniformiter, dependentia inde-
pendenter, sensibilia insensibiliter, creata
increate, et ita de aliis. — Sic quoque
enuntiabilia et omnes propositiones uno
simplici cognoscit intuitu. Ex quibus os-
tenditur, quod et cuncta enuntiabilia certissime
noscat : quoniam cognoscendo rem
D intuitive per suam ideam, cognoscit cun-
cta quae rei conveniunt, insunt sive acci-
dere possunt. Ideo falsa est Avicennse et
Algazelis opinio, dicentium quod Deus scit
singularia universaliter solum, et in uni-
versalibus suis principiis, et non in natu-
ra et dispositione suse particularitatis, ita
quocl quamvis sciat individuum hoc vel
illud, non tamen scit hoc nunc esse et
postea non esse.
Insuper, sicut ea quse sunt Deus cogno-
scit scientia visionis, sic ea quse non sunt