Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera ... - Boston College

QUOT MODIS SIT DEUS IN CREATURIS, ETC. 449
Deus uno modo spiritualis omnium locus A spondendum, quod quamvis totus mundus
vocatur, quoniam intra se comprehendit,
continet et conservat universa. Propter
quod ait Gregorius,quod angeli sancti quocumque
mittantur, intra Deum currunt.
Ad objecta solutio patet ex dictis; quse
tamen breviter clarius est tangenda.
Ad primum ergo dicendum, quod Deus,
quantum est ex parte ipsius, est uno modo
in rebus ; est quoque in rebus uno
modo et uniformiter, id est incommutabiliter.
Verumtamen, sicut ipse in se ipso B
simplicissimus manens, omnem perfecti-
oneni per infinitam excellentiam habet,
et universorum ideales rationes distincte
intuetur ac gerit, atque intellectualiter ac
libere operatur ; sic ipse est causa ordi-
nis universi, et variis modis agit et habet
se : non quod realis diversitas sit in eo,
nisi exemplariter atque causaliter, quia
procedit ab eo : quod suse simplicitati nul-
latenus derogat, imo suse summse perfectioni
maxime consonat et alludit. — Ad
secundum, quod illa distinctio bona est, G
et juxta eam convenit Deo esse in rebus
uno modo : per quem tamen alii non ex-
cluduntur, quia secundum diversas considerationes,
diversimode assignantur modi
exsistentise Dei in rebus. — Per quod
patet solutio tertii. Et sicut prsetactum
est, Deus dicitur esse in rebus per prse-
sentiam ratione sapientise ac scientise suse,
qua cuncta quasi prsesentialiter contem-
platur. Aliqui tamen dicunt, sicut et Tho-
mas, quod res dicuntur esse in Deo, in
quantum ipse cognoscit et yult seu dili- D
git eas, magis quam ipse dicatur esse in
eis. Cur autem specialiter dicatur Deus
esse in entibus per essentiam, prsesen-
tiam, potentiam, est expressum. Potest
etiam responderi, quod Deus est in rebus
per sapientiam, qua eas gubernat, [per
voluntatem, qua eas condidit,] et per bo-
nitatem seu benevolentiam, qua eas con-
servat ; et quod illi ac similes modi re-
dueuntur ad tres modos prsedictos, vel
potius includuntur in eis. — Ad aliud re-
T. 20.
sensibilis seu etiam totum universum es-
set animal unum, seu unum simpliciter,
tamen nec mundus nec anima mundi es-
set ubique primo et per se, sicut hoc Deo
convenire expositum est. Imo sicut Albertus
et Udalricus affirmant, si esset unum
corpus infinitum, illud non esset ubique
primo et per se, sed per partes suas : imo
non esset ubique, sed solum in uno loco
(si tamen in loco), quum locus sit proprie
superficies continentis. Et si non esset aliquod
corpus nisi unus lapis, illud non es-
set ubique, id est in omni loco, sed in uno
dumtaxat, quia non esset nisi locus unus
ipsius.
Itaque modi quibus Deus est in rebus,
a diversis diversimode assignantur. Nam
Thomas de Argentina disseruit : Aliquid
est in loco circumscriptive et definitive,
ut corpus contentum ; aliquid definitive,
non circumscriptive, ut angelus ; aliquid
nec sic, nec sic, sed transcendenter, ut
Deus : quod est quoniam Deus non indi-
viduatur per materiam sicut corpus, nec
per suppositum ut angelus. Porro corpus
Christi est in pluribus locis sub sacra-
mentalibus speciebus, non tamen ubique.
Deus quoque est in omnibus per natu-
ram, in bonis per gratiam, in Beatis per
gloriam (in quorum rationali est ut veri-
tas clare visa, in concupiscibili ut bonitas
et dulcedo perfruita, in irascibili ut potestas
summe confortativa) ; per unionem
in humanitate assumpta : sicque in triduo
mortis ac sepulturse fuit in carne Chri-
sti in monumento, et in anima ejus in
limbo.Est item in rebus per occultorum re-
velationem, juxta illud in Genesi, Vere Do- Gen.xxvi.i,
minus est in loco isto per vestigii reprse- ;
16,
sentationem, per imaginis et similitudinis
expressionem, per essentise identitatem,
sicut Pater in Filio et econtra, et Spiritus
Sanctus in utroque et econverso. Est etiam
ut Alpha et Omega. Rursus dicitur esse in
rebus per miraculorum operationem, per
ccelestium visionum ostensionem, sicut in
terra et monte Visionis ; in mundo, sicut
29