O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

asegure mellor o progreso da humanidade que o capitalismo, xa que este
permite que as leis naturais que rexen desde a eternidade a evolución da
especie humana exerzan sen coacción a súa influencia benéfica. A condición
de existencia dos elementos do funcionalismo –os caracteres individuais como
determinantes das condutas sociais, as normas e os valores como resultados
dun pacto contractual, o mérito como fundamento da estratificación social, a
racionalidade como adecuación da acción á realización dos fins do individuo,
etc.– é a reprodución da realidade, o que –alén das súas pretensións de
obxectividade, neutralidade e cientificidade– demostra o seu carácter
pseudocientífico e propiamente ideolóxico. 155
Unha batería de argumentos críticos co funcionalismo podería conter os
seguintes elementos: (a) O funcionalismo é banal: ninguén nega que os
fenómenos sociais se ordenan en estruturas. (b) O estruturalismo afirma que a
variación de calquera elemento (ideolóxico, relixioso, económico, etc.) implica
variacións nos demais, pero non se pronuncia sobre o peso ou a importancia
de cada elemento dentro da sociedade. (c) O funcionalismo supón unha
integración social inexistente, xa que tende a cualificar calquera disturbio social
de simple patoloxía ou desviación, e, a maiores, é incapaz de comprender as
fendas, os conflitos e as contradicións que a miúdo enfrontan os diversos
sectores da sociedade entre eles. 156 (d) O estruturalismo é teleolóxico, porque,
partindo de que os individuos teñen fins e estratexias de acción, e de que
tamén as institucións posúen obxectivos, chega á conclusión de que as
sociedades e a humanidade enteira teñen propósitos. Porén, dicir que unha
sociedade como tal aspira a acadar un estado determinado é tan absurdo como
negar que os grupos concretos que forman a sociedade carecen de obxectivos.
Polo tanto, non é o sistema social o que determina a dirección do cambio social
posíbel. Os grupos sociais son relativamente autónomos fronte ás estruturas
sociais para elaboraren os seus propios obxectivos e as súas propias
estratexias. (e) O harmonicismo non é quen de explicar o cambio social,
porque, dada a súa obsesión polo equilibrio e a interdependencia, non pode
concibir un cambio da estrutura producido por factores endóxenos. (f) O
funcionalismo non é capaz de explicar a acción social, porque parte da premisa
de que é a propia estrutura a que xera toda acción. Calquera perspectiva
109