12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

europea –totalmente impregna<strong>da</strong> dunha her<strong>da</strong>nza preindustrial e preburguesa supostamente<br />

aboli<strong>da</strong> en 1789, e decidi<strong>da</strong> a prolongar a súa vixencia– amosouse extraordinariamente flexíbel<br />

e resistente á hora de se mobilizar contra o avance imparábel <strong>da</strong> moderni<strong>da</strong>de asocia<strong>da</strong> ao<br />

capitalismo industrial, ao liberalismo político e aos movementos de nivelación social. As<br />

tensións internas e internacionais, xera<strong>da</strong>s pola estratexia <strong>da</strong>s vellas elites dominantes,<br />

desembocaron no que sería o derradeiro acto <strong>da</strong> disolución do Antigo Réxime: a Guerra dos<br />

Trinta Anos do século XX, é dicir, a Primeira Guerra Mundial, o fascismo patrocinado polas<br />

forzas <strong>da</strong> vella orde, o exterminio industrial do pobo xudeu e mais a Segun<strong>da</strong> Guerra Mundial<br />

(que non foi, en reali<strong>da</strong>de, máis que unha continuación <strong>da</strong> primeira). Só <strong>da</strong>quela desapareceu a<br />

arrogancia feu<strong>da</strong>l e aristocrática <strong>da</strong>s socie<strong>da</strong>des civís e políticas europeas.<br />

A recepción de Mayer (1981) noutros autores tamén é evidente, aín<strong>da</strong> que non o citen. Así,<br />

Pérez-Agote (2003, 214) describe a Guerra Civil Española e mais a ditadura franquista como<br />

“el comienzo del fin” <strong>da</strong> crise do Antigo Réxime.<br />

273<br />

En canto ao famoso milagre español, Saz Campos (2004, 15) sinala que na déca<strong>da</strong> dos<br />

sesenta e nos primeiros anos setenta do século XX “se recuperaron distancias a un ritmo<br />

acelerado, pero para dejarlas más o menos donde estaban en 1935-36, después de varias<br />

déca<strong>da</strong>s –las primeras del siglo XX– de lenta pero sosteni<strong>da</strong> dinámica de convergencia con<br />

otras socie<strong>da</strong>des europeas. Y sin embargo, esto es lo que se recuer<strong>da</strong> como el «milagro<br />

español». El «lado bueno» del franquismo, lo que éste tuvo de «positivo»”.<br />

274<br />

Esta valoración de Linz é (a) coincidente coa autopercepción do réxime despótico franquista<br />

como democracia orgánica, e (b) especialmente grave desde o punto de vista xurídico. Así,<br />

Martín Pallín (2007, 43) explica que a disposición transitoria primeira II <strong>da</strong> Ley Orgánica del<br />

<strong>Estado</strong> lle atribuía<br />

al Jefe del <strong>Estado</strong> la potestad de dictar normas jurídicas de carácter general sin ninguna restricción deriva<strong>da</strong><br />

de la pseu<strong>da</strong> organización legislativa de las Cortes Generales y el Consejo Nacional del Movimiento.<br />

El <strong>Estado</strong> de Derecho quedó anegado por el derecho del <strong>Estado</strong> surgido de un golpe militar que<br />

llevó a un Presidente del Tribunal Supremo [Ruiz Jarabo] a proclamar sin rubor, en el discurso de apertura<br />

del año judicial [o 15 de setembro de 1971], que la función judicial se ejerce en nombre del Jefe del <strong>Estado</strong><br />

que encarna la soberanía nacional.<br />

Varela Suanzes-Carpegna (2006, 40) nega taxativamente que o <strong>Estado</strong> franquista fose un<br />

<strong>Estado</strong> de dereito: “el <strong>Estado</strong> franquista no fue nunca un <strong>Estado</strong> de derecho, por más que a<br />

partir de la LOE se insistiese que era un «<strong>Estado</strong> de leyes», dotado incluso de una auténtica<br />

Constitución, compuesta por las siete Leyes Fun<strong>da</strong>mentales aproba<strong>da</strong>s desde 1938 a 1967”.<br />

Neste sentido, Martín de Santa Olalla Saludes (2005, 35) Soto Carmona (2007, 238) entenden<br />

que <strong>Estado</strong> franquista non era un <strong>Estado</strong> de dereito, senón un <strong>Estado</strong> con dereito.<br />

275<br />

Linz, Stepan e Gunther, 1995, 98-99, e Linz e Stepan, 1996, 62-64, táboa 4.3, 112-113 e<br />

115.<br />

276<br />

No capítulo 7 reproduciremos, como exemplo, o modelo canónico de Maravall e Santamaría<br />

Ossorio. Neste modelo atoparemos a pugna entre a reforma pacta<strong>da</strong> e a ruptura pacta<strong>da</strong>, na<br />

que as elites do réxime acabaron impondo o chamado consenso, fun<strong>da</strong>mentado sobre o control<br />

que as devanditas elites exerceron sobre a negociación política.<br />

277<br />

Verbo do elemento <strong>da</strong> incerteza no modelo transitolóxico canónico, Agüero Piwonka e<br />

Torcal Loriente (1993, 332) subliñan que, precisamente entre os dous supostos metodolóxicos<br />

sobre os que se constrúen os actuais estudos sobre a democratización, se atopa a<br />

constatación de que, nos asuntos relacionados cos cambios de réxime, as relacións causais<br />

entre as variábeis son só probabilísticas, polo que os resultados dos procesos deveñen<br />

incertos. (O segundo suposto metodolóxico afirma que o resultado é o produto dunha<br />

concatenación de resultados intermedios cuxa orientación está determina<strong>da</strong> polas decisións<br />

<strong>da</strong>s elites.) Tamén Martí i Puig (2001, 116-117) sinala que, neste modelo, os procesos de<br />

cambio político dependen en boa medi<strong>da</strong> <strong>da</strong> fortuna.<br />

Entre os exemplos <strong>da</strong> rececpción do elemento canónico <strong>da</strong> incerteza na literatura transitolóxica<br />

podemos salientar tres recentes. Quirosa-Cheyrouze y Muñoz (2007b, 17) entende que,<br />

“cuando se analiza lo ocurrido en España entre 1976 y 1982, una de las primeras conclusiones<br />

que podemos extraer es que la democratización no fue el resultado de ningún plan previamente<br />

preconcebido [sic] ni mucho menos fue un proceso carente de graves problemas. La Transición<br />

se caracterizó más por las improvisaciones y por las incertidumbres que por la planificación y la<br />

estabili<strong>da</strong>d”. Soto Carmona (2007, 237-238) afirma:<br />

La Transición española no fue modélica ni estuvo diseña<strong>da</strong>. Durante la misma se dieron altas dosis<br />

de improvisación que generaron fuertes incertidumbres. [...]<br />

[...]<br />

784

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!