O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

tivo un éxito indiscutíbel, tendo en conta que a prensa internacional non era
precisamente favorábel á causa dos rebeldes. Publicáronse 36 edicións en 12
idiomas. Os bispos católicos do mundo enteiro acolleron a carta colectiva con
moita benevolencia, e a prensa xeral –sobre todo a católica– tamén amosou
unha espectacular receptividade que deu lugar a un debate intenso, no que os
católicos máis críticos resultaron ser os franceses encabezados por Maritain 729 .
Pero, en xeral, a comunidade católica internacional situouse claramente tras os
bispos españois, mentres unhas importantes disposicións do Goberno en
materia relixiosa –protección xurídica e servizo militar dos cregos, autorización
dalgunhas capelas privadas, réxime de excepción para os vasos sagrados na
orde de entrega de metais preciosos á Facenda, protección dos monumentos
artístico-relixiosos– pasaban desapercibidas. 730
As autoridades republicanas, mentres tanto, non parecían singularmente
interesadas en gañar a simpatía da Santa Sé, e, de feito, as relacións
diplomáticas quedaron interrompidas (aínda que non se romperon
oficialmente). Certamente, as iniciativas republicanas tendentes a reactivar as
relacións diplomáticas tiñan poucas expectativas de éxito naquel contexto
bélico. En Roma, o embaixador de España ante a Santa Sé, Luis Zulueta, foi
desaloxado da embaixada dun xeito brutal, e no seu lugar instalouse o
marqués de Magaz, representante oficioso da zona controlada polos militares
golpistas. Pero a Santa Sé, indecisa ante a orientación do novo réxime político
español cara ás ditaduras fascistas, 731 non recoñeceu o executivo franquista
nin enviou un nuncio a Burgos até abril de 1938. Os rebeldes liderados por
Franco, amolados por esta actitude da Santa Sé, decidiron manter a igrexa
católica baixo control mediante unha estratexia consistente basicamente en (a)
considerar vixente o concordato de 1851, co que pretendían seguir a exercer
os poderes en relación co nomeamento dos bispos, e (b) non facerlle novas
concesións á igrexa e, polo tanto, deixar en vigor unha parte importante da
lexislación republicana en materia relixiosa (agás a relacionada co ensino e coa
moral pública). 732
Mentres a II República intentaba implementar unha democratización nun
contexto europeo caracterizado pola proliferación de experimentos políticos
autoritarios –conservadores, fascistas ou comunistas–, a igrexa católica levou a
437