O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

o marco histórico estrutural lles impón ás decisións dos actores en conflito
durante unha transición, os modelos do repertorio canónico non son quen de
disimular o seu carácter determinista e ahistórico.
7. Os modelos canónicos negan que a ideoloxía sexa un elemento constitutivo
dos réximes autoritarios, até o punto de que un dos catro trazos básicos destes
réximes é precisamente a desideoloxización. A ideoloxía enténdese como un
fenómeno difuso e intranscendente, así que é preferíbel a idea dun
condicionamento psicolóxico da persoa polo seu contorno social máis
inmediato. Porén, e con independencia de que a ideoloxía se conciba como
unha conciencia falsa que lexitima a dominación política ou como unha fonte de
lexitimidade da que todo grupo está necesitado para explicarse a si mesmo,
para cohesionarse e para racionalizar as situacións de poder das que participa,
negar que o franquismo tivo unha ideoloxía significa ignorar que son
precisamente as ideoloxías, é dicir, os sistemas colectivos de ideas e de
conceptos, as que organizan as crenzas e reúnen o grupo ao redor daquelas
actitudes e daquelas prácticas que, máis alá dos conflitos de interese, reforzan
a orde social e posibilitan a realización dos obxectivos compartidos. Esta foi
xustamente a función do nacionalcatolicismo, unha ideoloxía articulada ao
redor da unidade de España e da democracia orgánica de raíz corporativista
católica co obxecto de vertebrar os fragmentos ideolóxicos particulares de cada
unha das familias do réxime franquista.
Sexa como for, o certo é que, no modelo canónico, os réximes
autoritarios carecen dunha ideoloxía. Os outros tres trazos básicos destes
réximes son o pluralismo limitado, a desmobilización e o liderato político, o que
significa que é a través de distintas canles controladas pola dirección política
como é posíbel acceder a unha elite heteroxénea pero leal, cuxa cohesión se
ve favorecida pola apatía política. O réxime ditatorial franquista, unha vez
subsumido no tipo dos réximes autoritarios, caracterízase como un réxime
paternalista, benévolo, tolerante e preocupado pola orde e pola estabilidade,
lonxe de calquera parentesco co fascismo. Na medida en que responde ao
formalismo funcionalista do modelo canónico, esta descrición do réxime de
Franco é ahistórica, é dicir, non permite identificar os intereses de clase
670