12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

concepción <strong>da</strong> vi<strong>da</strong> boa e ver<strong>da</strong>deira (e, negativamente, <strong>da</strong> mala e falsa vi<strong>da</strong>). Dado que as<br />

relixións pretenden abranguer interpretativamente a reali<strong>da</strong>de no seu conxunto, é lóxico que<br />

determinen a relación do ser humano coa divin<strong>da</strong>de e a súa posición verbo do cosmos e do<br />

mundo. Polo tanto, as relixións (a) regulan a relación do individuo coa autori<strong>da</strong>de política e (b)<br />

procuran impor normativamente a súa ética en todos os campos.<br />

1075 Algún autor aproxímase a esta idea, como Laboa Gallego (1991, 132) cando observa, en<br />

relación coa igrexa católica, que “cualquier corporación que actúa dentro de la socie<strong>da</strong>d<br />

requiere una determinación específica del derecho común y un reconocimiento público de los<br />

propios estatutos”. Para Kepel (1991, 93-94 e 274-275) está claro que a ofensiva<br />

recristianizadora <strong>da</strong> igrexa católica lidera<strong>da</strong> por Wojtyła e Ratzinger debía plasmarse na<br />

restauración <strong>da</strong> igrexa como enti<strong>da</strong>de pública, é dicir, na “reconquista de esta ‘situación de<br />

derecho público’ [...]. La mejor manera de cumplirlo debería ser ‘desde arriba’, con la renuncia<br />

de las pretensiones del <strong>Estado</strong> a la totali<strong>da</strong>d”. Polo tanto, o espazo laico debe reducirse: a<br />

expresión <strong>da</strong> identi<strong>da</strong>de relixiosa non pode que<strong>da</strong>r limita<strong>da</strong> ao ámbito privado, senón que os<br />

católicos deben conquistar ámbitos institucionais para que a súa igrexa adquira un estatuto de<br />

dereito público.<br />

Especialmente relevantes resultan, para a corporatización <strong>da</strong> función pública relixiosa, os<br />

acordos internacionais coa Santa Sé. Nun estudo sobre o proceso de secularización e as<br />

relacións concor<strong>da</strong>tarias, Llamazares Fernández (2001a, 231) apunta unha idea na que se<br />

conteñen elementos sobre os que volveremos infra:<br />

Las relaciones concor<strong>da</strong>tarias se han comportado de hecho, acaso no podía ser de otra manera, como un<br />

freno al proceso de secularización del <strong>Estado</strong>, porque siempre han sido utiliza<strong>da</strong>s por la Iglesia o las Iglesias<br />

como instrumento de mantenimiento de su situación privilegia<strong>da</strong> como institución, sin tener en cuenta los<br />

derechos de sus fieles al mismo tiempo ciu<strong>da</strong><strong>da</strong>nos, y como vía para influir y condicionar las decisiones del<br />

<strong>Estado</strong> restringiendo su soberanía, especialmente en los países de tradición y mayoría católica<br />

(confesionales), pretendiendo informar doctrinal y éticamente su Derecho y, en general, to<strong>da</strong>s sus decisiones.<br />

1076 En reali<strong>da</strong>de, o que pretendemos aquí é mostrar que é posíbel deseñar institucionalmente<br />

a corporatización dunha determina<strong>da</strong> área do campo do poder, porque no ordenamento<br />

xurídico español, de feito, se crearon as condicións para que as relacións entre o <strong>Estado</strong> e a<br />

igrexa católica se enmarquen dentro dun modelo estábel (e de difícil reversibili<strong>da</strong>de) de<br />

intermediación de intereses mesocorporatista. Esta idea choca coa xenerali<strong>da</strong>de dos modelos<br />

corporatistas, que entenden o corporatismo como un fenómeno espontáneo xurdido <strong>da</strong> propia<br />

dinámica negociadora (v., por todos, Giner e Pérez Yruela, 1985, 28 e 36).<br />

1077 A este respecto é interesante unha observación de Tamayo-Acosta (2008b):<br />

Alguien puede sentirse tentado a justificar la mención a la Iglesia católica [no artigo 16.3 <strong>da</strong><br />

Constitución] en que es la religión mayoritaria en España. Este mismo razonamiento podría llevar, por<br />

ejemplo, a defender la inclusión de Comisiones Obreras y de la UGT en el texto constitucional al ser los<br />

sindicatos mayoritarios entre la clase trabajadora, hasta afirmar: “Ningún sindicato tendrá carácter estatal.<br />

Los poderes públicos tendrán en cuenta la afiliación sindical de los trabajadores y mantendrá las<br />

consiguientes relaciones de cooperación con CC OO, UGT y los demás sindicatos”. A nadie se le ocurre ni<br />

siquiera pensarlo, porque sería un despropósito.<br />

Efectivamente, os arranxos corporatistas tripartitos no ámbito <strong>da</strong> política económica non<br />

precisan de ningunha ancoraxe constitucional. Pero para a implementación do modelo español<br />

de estatalización <strong>da</strong> relixión e de creación e corporatización <strong>da</strong> función pública relixiosa foi<br />

esencial –e, polo tanto, en absoluto un despropósito– recorrer ao texto constitucional e mais<br />

aos acordos concor<strong>da</strong>tarios.<br />

1078 V., sobre este artigo, Corral Salvador, 2007, 71-73, e Suárez Pertierra, 1978, 4-5. Para<br />

Puente Ojea (2007b, 367-368), o artigo retrata os españois non católicos como anormais:<br />

Este cómico parto de los montes es una proeza: sin decirlo literalmente, su sentido es claro: los españoles<br />

normales son católicos, y su religión será protegi<strong>da</strong> y financia<strong>da</strong> por la Nación (incluidos los anticatólicos,<br />

agnósticos o ateos); pero si existiesen españoles anormales, éstos serán tratados como extranjeros con otra<br />

religión. Nunca se había llegado a tanto impudor y estulticia en el trato constitucional de los españoles no<br />

católicos, que eran implícitamente catalogados como subciu<strong>da</strong><strong>da</strong>nos o ciu<strong>da</strong><strong>da</strong>nos de segun<strong>da</strong> categoría<br />

jurídico-política, asimilables a los no nacionales.<br />

1079 V. Corral Salvador, 2007, 75-78, e Suárez Pertierra, 1978, 6-7.<br />

1080 Para unha sintética introdución á historia do constitucionalismo español en materia<br />

relixiosa, v. Contreras Mazarío e Celador Angón, 2005, 12-13. Segundo Ri<strong>da</strong>o (2008b, 24), “la<br />

tumultuosa historia del constitucionalismo español durante el siglo XIX se tradujo [en materia<br />

de liber<strong>da</strong>de relixiosa] en un constante ir y venir entre la prohibición absoluta de profesar<br />

cualquier credo distinto del católico y la tolerancia de cultos, sin poner en entredicho el peso de<br />

la Iglesia y de su fe en el <strong>Estado</strong>”.<br />

1081 Lehmbruch (1984a, 75) subliña o carácter esencial <strong>da</strong>s alianzas de base ideolóxica entre<br />

os partidos políticos e os intereses organizados, que coinciden e forman campos (Lager)<br />

873

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!