O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

989
Un prelado de centro esquerda, segundo Chao Rego (2007, 492). V. Cuenca Toribio, 1986,
588-589.
990
Sobre a mobilización do clero progresista contra a ditadura, que era unha seria fonte de
preocupación para a policía, v. Sartorius e Sabio, 2007, 429-440.
991
V. Araújo Iglesias, 1993, 284, Andrés-Gallego e Pazos, 1999b, 206-207, Andrés-Gallego,
Pazos e Llera, 1996, 213-215, Blázquez, 1991, 222-224, Cárcel Ortí, 2003, 218, Chao Rego,
2007, 387-390, Díaz-Salazar Martín, 2006, 184, Enrique y Tarancón, 1996, 627-692, Laboa
Gallego, 1988b, 45, e Sartorius e Sabio, 2007, 423. Segundo Chao Rego (2007, 491),
Añoveros Ataun situábase ideoloxicamente no centro independente. V. tamén Cuenca Toribio,
1986, 570-571.
992
Enrique y Tarancón (1996, 631-634) reproduce integramente o texto da homilía. Tanto
Blázquez (1991, 223) como Chao Rego (2007, 388-389) reproducen a homilía parcialmente.
993
Blázquez (1991, 224) relata que o ditador lles preguntou aos seus ministros: “¿Habéis
perdido la cabeza?”. O caso Añoveros tivo un forte impacto emocional sobre Franco (Pereira
Castañares, 2007, 360).
994
Para un breve retrato deste bispo, v. Miguélez Díaz, 2007.
995
V. Piñol, 1999, 206-207.
996
No mesmo sentido, Ysàs i Solanes (2006, 45) anota: “Que el régimen franquista tuviera que
crear en 1968 una prisión especial para eclesiásticos, en Zamora, para internar a sacerdotes y
religiosos condenados por los tribunales del Estado confesional católico creado por el
franquismo constituye un indicador suficientemente significativo del cambio que estaba viviendo
la Iglesia y el catolicismo español en su conjunto”.
997
V. tamén, sobre os cregos antifranquistas e o cárcere especial de Zamora, Díaz-Salazar
Martín, 2006, 162-173.
Capítulo 20
998 Esta crise enmarcouse nun contexto –o dos cambios que estaban a ter lugar en España nos
anos sesenta do século XX– que Urbina (1977, 49) esquematiza no seguinte cadro:
Nivel económico: paso da poboación do sector primario ao secundario e ao terciario
Nivel social: emigración, crecemento urbano, crecemento da clase obreira, novas clases
Cambio
social
Cambio
eclesial
medias, etc.
Nivel cultural: paso da cultura arcaico-agraria á cultura moderna, científica e técnica;
entrada das ideoloxías modernas
Nivel político: non hai cambio interno, pero si hai un cambio decisivo no contexto
internacional
Nova xeración sacerdotal, novos métodos pastorais
Base pastoral Movemento seglar apostólico
Nova conciencia (autocrítica), novas teoloxías
Concilio Vaticano II
Posteriormente: cambio no episcopado, cambios institucionais
Story e Pollack (1991, 127-128) tamén constatan que “the Church’s move under the Vatican
Council in the early 1960’s in favour of political pluralism delivered a fatal blow to a régime,
which had staked its legitimacy on the Vatican’s theological patronage”. V. tamén Hermet, 1981,
367.
999
V. Álvarez Espinosa, 2003, 193.
1000
Para unha primeira aproximación ao papel da oposición á ditadura dalgúns sectores
católicos galegos –e nomeadamente do clero–, v. Martínez García, 1991. Un tratamento moito
máis detallado e exhaustivo deste tema atopámolo en Martínez García, 1995 (cun apéndice
documental moi valioso).
1001
Tamén Montero García (1996, 231) recorda como falla Linz na súa célebre prospectiva “en
torno a la emergencia de un fuerte partido demócrata-cristiano en la España de la transición”.
Sobre a democracia cristiá en xeral, v. Sánchez Jiménez, 2005, 36-40. Tras a Segunda Guerra
Mundial, os partidos democratacristiáns europeos atenuaron a súa confesionalidade ao tempo
que, na procura dun equilibrio entre as necesidades das súas bases electoras interclasistas e
os intereses do capitalismo europeo, acrecentaron a súa autonomía ideolóxica verbo da igrexa
católica. Tusell Gómez, 1974a e 1974b, son dúas obras de referencia sobre a democracia
cristiá española antes da Guerra Civil. Para un achegamento ao fracaso histórico da
democracia cristiá española en relación coas demais democracias cristiás significativas, v.
861